Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

186 Slavoljub Gacović
produţuje manastir Vratnu … i on na srpskoj zemlji 643 zapisa svoje
ime kao ktitora.” 644 Ako je to, po mišljenju Filareta, bila prorumunska
propaganda na „tlu Srbije”, zašto se onda „U crkvi ’Curtea de Argeș’,
koju je osnovao Njagoje Besaraba i obnovio vojvoda Radul, javljaju
…, na primer, pored ktitora Njagoja, Radula i Vladislava i slike
srpskog kneza Lazara i njegove supruge Milice, koji su veš vlaškom
vojvodi Vladu I pomogli da sagradi crkvu u Vodici i Radu Besarabi da
ukrasi onu u Tismani.” 645 Da li je to bila prosrpska propaganda u
rumunskim zemljama? Razume se da nije. Filaret bi, da je znao,
verovatno zamerio i despotu Stefanu Lazarevišu što je „vlaškom
manastiru Vodici, a isto tako i Tismani (1407.), ne samo pismeno
potvrdio dobra koja im je poklonio njegov otac, knez Lazar
Hrebeljanoviš (13291389), veš je nastojao da njihov prinos poveša
oslobaŤanjem od daţbina i intenzivnijim naseljavanjem Vlaha” 646 na
prostoru Braniţeva. Nasuprot Filaretovom, iznosim mišljenje dobro
obaveštenog Feliksa Kanica da „pojava vlaškog vojvode kao graditelja
crkve u Srbiji ne mora da bude ništa neobiţno, utoliko pre što je
osešanje nacionalne pripadnosti u srednjem veku bilo toliko slabije od
osešanja verskog zajedništva da su vlaški plemiši sagradili nekoliko
crkava ţak kod dalekog Trnova” gde je, moram reši, još uvek bilo
potomaka onih Vlaha koji su na ţelu s Asenom, Petrom i Kalojanom
digli ustanak protiv Vizantije 1186. godine, a „osim toga treba imati
643 Filaret ţesto pominje da su se Rumuni doseljavali, zidali i doziŤivali manastire
na srpskoj zemlji, ali za Timoţku oblast se moţe reši da je postala srpska zemlja tek u
vreme Kneţevine Srbije, nakon 1833. godine, a pre dolaska Turaka ta oblast je
pripadala bugarskoj Vidinskoj despotovini, osim u vremenu od 1365. do 1369. godine
kada su je Ugri bili zauzeli. Zato nema opravdanog razloga da Filaret Timoţku oblast
naziva srpskom zemljom ukoliko govori o XIV i XV veku kada su manastiri koje
pominje obnovljeni ili podignuti od strane vlaških vojvoda, jer je to sasvim sigurno
bilo u vreme bugarske Vidinske despotovine, kojom je vladao Ioan/Ivan Stracimir
oţenjen rumunskom princezom Anom, kao i u vreme turske vlasti nakon 1396.
godine.
644 Ranko Jakovljeviš, op. cit., 97.
645 Feliks Kanic, Srbija : zemlja i stanovništvo, Druga knjiga, Beograd 1987 3 ,
400401.
646 Feliks Kanic, Srbija : zemlja i stanovništvo, Druga knjiga, Beograd 1987 3 ,
400401.