Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 257
iščezne ni posle više generacija.” 866 Dok je u radovima Natoševiša,
posebno Stanojeviša, Dragoljuba Koste Jovanoviša, Đokiša i drugih
autora slava jedinstven marker za oznaku srpskog ţivlja koji je, eto,
povlašen ili porumunjen, prema Laziševom mišljenju, Vlasi su primili
slavu od Srba, ţime on valjda ukazuje na posrbljavanje tradicionalne
kulture Vlaha, tj. Rumuna, jer ne razumem kako bi Vlasi, ukoliko su
povlašeni Srbi, mogli primiti slavu od Srba.
Suprotno mišljenju Dragoljuba K. Jovanoviša, Laziš kaţe da
„ako su vlaški doseljenici upali u masu srpskog stanovništva ili
obrnuto, ako se masa srpskog stanovništva naselila u mesto sa
rumunskim ţivljem, Vlasi su brzo i lako asimilovani”, i to samo zato
što se „Srpsko stanovništvo … odlikovalo razboritoššu, te je
asimilaciona snaga Vlaha morala da podlegne njihovom uticaju”, a ne
zbog osmišljenog rada na asimilaciji Vlaha od strane crkvenih vlasti,
vojske i drţavne administracije, školskog sistema, sudstva itd. Prema
Lazišu, „Vlaški doseljenici u srpskim selima brzo su preinačavali
svoje etničke osobine”. Verujem da to mora biti zbog preduzetniţkog
duha i samoinicijative Vlaha da se što pre posrbe. No, i pored toga
Laziš primešuje da im to ne polazi za rukom kada je u pitanju
„njihova najizrazitija etnička osobina, jezik”, jer je, kako kaţe,
„iščezavao … tek posle nekoliko generacija, reĎe u drugoj ili
trećoj.” 867 Natoševiš i Đokiš bi taj vlaški neuspeh pripisali njihovoj
tvrdoglavosti i tupoglavosti, a ne neuspehu srpskih vlasti u nametanju
srpskog jezika u procesu asmilacije.
U nastavku šu iz radova Antonija Laziša bez komentara navesti
nekoliko primera pojedinaţnog posrbljavanja vlaških porodica u
Homolju, Zviţdu i srednjem i gornjem Peku.
„U zviškom selu Mišljenovcu, koje čini oazu u rumunskoj masi,
doseljene vlaške porodice pretopile su se u Srbe. Preci Srejiša...
Rakiša, Koţiša, Jojiša i Markoviša došli su kao Vlasi iz Almaša u
Banatu, a predak Golubiša... doselio se takoŤe kao Vlah iz nekog sela
u Banatu; danas su njihovi potomci Srbi.” 868
866 Antonije Laziš, Etničke promene, 1938, 89.
867 Antonije Laziš, Etničke promene, 1938, 89.
868 Antonije Laziš, Etničke promene, 1938, 89.