Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

244 Slavoljub Gacović
blahos ili Bulgar-albanito-blahos? 816 Ako su Vlasi samo stoţari i ne
bave se zemljoradnjom i vinogradarstvom, zašto im se u zakonu
nalaţe, barem onima koji imaju sela, da pored stoke vladaru,
vlastelinu ili manastiru donose ţito i vino, ili še biti da su Sloveni
doneli vinovu lozu iz svoje postojbine, gde god se ona nalazila. Kako
to da vlasi, tj. stoţari, znaju bolje od Srba da zidaju gradove svojih
gospodara koji nisu pleterom, veš kamenom ozidani? To su samo neka
od pitanja, koja, doduše, nagoveštavaju da su i rumunofoni Vlasi
pripadali svim socijalnim kategorijama, kao i drugi narodi Balkana, na
koja srpska istorija nije spremna dati odgovore. Razume se, ovde nije
mesto za navoŤenje svih srednjovekovnih izvora koji govore u prilog
etniţkoj kategoriji rumunofonih Vlaha jer je to uţinjeno na drugom
mestu. 817
Draškiš je u opseţnom delu Stojana Novakoviša naišao na
podatak da se u Ţiţkoj povelji kralja Prvovenţanog (12221228)
spominju Vlasi s „liţnim imenima vlaškog (Bun, Bukor, Njeţ, Radul,
Grd) i srpskog porekla.” 818 Prema Draškiševom mišljenju, „ta rana
stoţarska vlaško-srpska kretanja svakako su dovodila u zapadnu
Srbiju stanovništvo takvog etniţkog karaktera.” Citirajuši
Novakoviša, Draškiš takoŤe navodi da se „u povelji kralja Milutina iz
1300. godine spominju ... Vlasi manastira Moraţe, Mileševa i
Studenice”, 819 a da su u svojim kretanjima po Balkanu „Poţetkom 14.
veka Vlasi stoţari zauzeli ... mnoga pasišta po staroj Raškoj,
Romaniji, Rogozni i Kopaoniku.” To vidimo otuda, kaţe Draškiš, što
je „na tom prostoru saţuvan ... znatan broj njihovih (rumunskih – S.
G.) toponima” i nastavlja da „pored imena Rumanija (Romanija – S.
G.), koje samo po sebi govori, mnoga imena izvedena su od korena
cer (Surdulica).” Koristeši se Pavloviševim radom Kulize, Draškiš
navodi da i „danas prema antropo-geografskim ispitivanjima ima
njihovih rodova po kopaoniţkim selima, zatim, po Goliji i Starom
816 Dj. Sp. Radojiţiš, „Bulgaralbanitoblahos” i „Serb-albanito-bulgaro-blahos”,
Romanoslavica, 13 (1966), 7779.
817 Slavoljub Gacoviš, Romanizacija i romansko stanovništvo Timočke zone od I
do XVI veka, Bor, Muzej rudarstva i metalurgije u Boru, NVO Ariadnae filum, 2012,
knj. II, 180300.
818 St. Novakoviš, Zakonski spomenici, Beograd 1912, 619.
819 St. Novakoviš, op. cit., 919.