Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 153
O povlašenim Srbima i drugim pitanjima
Po mišljenju Petra Vlahoviša „Proces etniţke simbioze imao je
duge i duboke korene. Stanovništvo koje se u turskim popisima XV
veka pominje, verovatno je već bilo dvojezično vlaškog i srpskog
govora. To je zapravo, po Jovanovišu (1940), ĐurŤevu (1951) i
Bojaniš-Lukaţ (1969) srpsko stanovništvo koje je u odreŤenim
istorijskim prilikama prelazilo s jedne na drugu obalu Dunava,
izbegavalo tako odreŤene obaveze i vraćalo se natrag sa već
primljenim vlaškim govorom.” 533 Pitanje je kako stanovništvo s
vlaškim govorom moţe biti srpsko ako se govori o XV veku. Koja je
to seoba srpskog stanovništva u Banat bila i u koje vreme i kada se to
stanovništvo moglo vratiti pa je veš u XV veku bilo bilingvalno? Ako
Vlahoviš na prethodnim stranama svoga rada pominje seobu Srba u
Banat iz 1481. godine, pitanje je za koje vreme su mogli primiti vlaški
govor i vratiti se na teritoriju istoţne Srbije kao povlašeno
stanovništvo u XV veku. Jedino rešenje ove enigme moţe biti da su u
Banatu upriliţeni kursevi brzog savladavanja vlaškog govora za
srpske izbeglice, da bi se potom odmah vratili u Srbiju kao dvojeziţno
stanovništvo – doista neukusno. Ja mislim da dvojeziţno stanovništvo
/vlaškog i srpskog govora/ u istoţnoj Srbiji o kojem je reţ tokom XV
veka ne moţe biti srpsko veš vlaško (rumunsko i arumunsko)
stanovništvo koje je bilo autohtono i dovedeno sa juga, sa prostora
Kosova i Metohije, koje je bilo zabeleţeno na manastirskim imanjima
u srpskim darovnicama XIIIXIV veka. 534 Vlahoviš dalje kaţe da o
533 Petar Vlahoviš, Etnički procesi, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj.
57, Beograd‚ 1993, 49.
534 Slavoljub Gacoviš, Romanizacija i romansko stanovništvo Timočke zone od I
do XVI veka, knj. IIII, Bor, Muzej rudarstva i metalurgije Bor, Ariadnae Filum,
2012, knj. II, 151152: „Sa dolaskom Turaka pored autohtonih Rumuna (Vlaha)
dolaze i Aromuni (Vlasi) sa juga Balkana, pa ih u turskim popisnim defterima
XVXVI veka najviše srešemo u nahijama Crna Reka, Krivina i Fetislam. O
naseljima autohtonih Vlaha u spomenutim defterima svedoţe i nazivi njihovih naselja,
kao npr. Latinče, Romanja, Vlaj Istar ’Vlasi s Istra, tj. Dunava, ili Stari Vlasi’, Efljak
Bukova (< tur. Efljak ’Vlah’), Efljakova, Efljakovce, Vlainica, Vlahovo, Vlaška,
Vlaški potok, Ivlaški itd., a i oni koji dolaze sa podruţja srednjovekovne Srbije, taţnije
sa Kosova i Metohije, kao npr. ojkonim Baraleva = Paraleva, koji je u
Svetostefanskoj hrisovulji (13131318) zabeleţen jugoistoţno od Prištine, na putu
prema Gnjilanu, kao katun Vlaha Baralevski (S. Gashi, O ubikaciji katuna Barelev'ski