Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

158 Slavoljub Gacović
Ťerdapskih naselja, popisanim u kasnijim godinama (posle 1815),
nailazimo i na stanovnike čija prezimena podsećaju na njihovo
moguće poreklo iz Almaša, Moldave i Ljupkove, što nesumnjivo
navodi na pretpostavku (?) da su to doseljenici-povratnici verovatno
posle svištovskog mira 1791. godine, a moţda i kasnije, posle drugog
srpskog ustanka. MeŤu stanovnicima Mosne 1828. godine bili su
zapisani Jovan Almaši i Adam Almaši; u Boljetinu – Nikola, Pavle i
Ţurka Almašan; u Ljupkovi – Stojan Almaš, Stojan Almašan ...; u
starom Poreţu – ĐorĎe Moldovljanin; u Kladovu – Jovan
Moldovljanin. MeĎu ovim povlašenim i vlaškim stanovnicima u
navedenim Ďerdapskim naseljima verovatno (?) je bilo i onih koji
potiču od srpskih doseljenika iz Almaša i Moldave.” 540 Verovatnoša da
je bilo i onih koji potiţu od srpskih doseljenika iz Almaša i Moldave
jeste ţista spekulacija i „pretpostavka” bez ikakvih hvale vrednih
argumenata. Po mišljenju Stojanţeviševe, Srbi koji su izbegli u Banat
1788. i liţnim nastojanjem cara Franca bili naseljeni u celom Almašu,
Klisuri i Mehadeji bili su posle Svištovskog mira 1791. ili posle
Drugog srpskog ustanka (1815), svakako pre 1828. godine kada su
zabeleţeni u Mosni, povlašeni/rumunizovani, i to za samo 4 ili 27 ili
40 godina. Dakle, i u ovom sluţaju su Srbi morali pohaŤati ubrzani
kurs „vlaškog jezika”. MeŤutim, pitanje je kako su Srbi-Timoţani
(Srbi-Karaševci) timoţko-luţniţkih govora sa podruţja jugoistoţne
Srbije, kao i Srbi sa drugih podruţja koji su sukcesivno migrirali na
podruţje rumunskog Banata od XIV do XVIII veka, ostali do danas
Srbi, tj. kako se oni nisu povlašili/porumunili, veš su još uvek
govornici staroštokavskih govora srpskog jezika u Rumuniji?
Suprotno mišljenju Petra Vlahoviša i Vidosave Stojanţeviš da
su Vlasi istoţne Srbije isto što i Rumuni, govori Predrag Mutavdţiš u
svojoj knjizi Balkan i balkanologija gde kaţe da Vlah na srpskohrvatskom
govornom podruţju krije u sebi nekoliko razliţitih
tumaţenja (shvatanja), a ja šu izneti samo ona koja se tiţu Rumuna
(Vlaha) istoţne Srbije. Dakle, Vlah je „ţovek iz Vlaške (tj. ţitelj
rumunske pokrajine Vlaške); pripadnik romanskog stanovništva na
540 Vidosava Stojanţeviš, Etno istorijski procesi u istočnoj Srbiji u 19. veku,
Negotin 2003, 209210; Arhiv Srbije. PO K-121/31, Araţki tefter za Poreţ i Poreţku
Reku iz 1828. godine.