Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

266 Slavoljub Gacović
Vesiša: ‘Vlasi predstavljaju mešavinu stanovništva sa vlaškim oralnim
jezikom, koja je naseljavala komunikaciono nepovezane i ekonomski
potpuno nerazvijene, a kulturno-prosvetno sasvim zaostale krajeve
Severoistoţne Srbije. Otuda nije došlo do formiranja sopstvenog
knjiţevnog jezika, a ni prihvatanja rumunskog. Vlasi su se sami
dobrovoljno opredelili za jezičnu asimilaciju u odnosu na srpski 896 (pa
i bugarski jezik), a time i za srpsku kulturu. Intenzivan komunikativni
i ekonomski razvoj Severoistoţne Srbije i njeno integrisanje u
socijalno-ekonomske i obrazovno-kulturne procese Srbije, doprineli su
postepenom uklapanju u srpsku naciju, bez obzira što zadrţavaju
vlaški oralni jezik (uglavnom starije generacije). Praksa dosadašnjih
popisa stanovništva pokazuje da se Vlasi prilikom popisivanja ţešše
deklarišu za vlaški maternji jezik, ali za srpsku narodnost, kada su u
popisnici postavljena oba pitanja. MeŤutim, u popisu 1948. godine,
kada je bilo postavljeno samo pitanje o narodnosti, oni su kao
odgovor upisivali *vlaški*, jer su tim odgovorom ţeleli da istaknu
svoj maternji jezik. U narednim popisima su u pogledu maternjeg
jezika uglavnom zadrţali isti odgovor, ali su se na pitanje o
narodnosti, subjektivno, po svom slobodnom opredeljenju izjašnjavali
za srpsku narodnost’. 897 Kao posledica takvih naučnih postavki u istoj
studiji se konsekventno došlo do sledećih zaključaka o Vlasima kao
nesklonim radu u inostranstvu: ‘Despotovac, Ţabari, Veliko Gradište i
Kladovo. Odlazak Vlaha nije brojan i oni uţestvuju sa nešto više od
1%, odnosno 468 lica. Vlasi na radu u inostranstvu su uglavnom iz
okoline Petrovca 219, dok iz Negotina, Šuprije, Kladova, Kuţeva i
896 Rumuni (Vlasi) itoţne Srbije nisu došli do „formiranja sopstvenog knjiţevnog
jezika”, jer je to rumunski jezik, a nije došlo ni do „prihvatanja rumunskog” jezika, jer
im i to nije bilo omogušeno školskim sistemom Srbije. Uţenicima u rumunskim
(vlaškim) selima istoţne Srbije ne samo da nije bila omogušena nastava na maternjem
rumunskom jeziku, kao što je to bilo omogušeno u rumunskim (vlaškim) selima
srpskog dela Banata, veš im je u školama kao maternji jezik bio nametnut i još uvek
se nameše srpski jezik. Komunikaciono nepovezani i ekonomski potpuno nerazvijeni,
a kulturno-prosvetno sasvim zaostali krajevi Istoţne Srbije nisu nikad bili razlog za
neprihvatanje rumunskog jezika, a još manje da se zbog toga Rumuni (Vlasi) na
popisima deklarišu „za srpsku narodnost”, kako navodi Vesiš, veš je to zbog
asimilacione drţavne politike prema njima.
897 Miladin Ţ. Vesiš, Stanovništvo i migracije u istočnoj Srbiji, Beograd, SANU,
Geografski institut „Jovan Cvijiš”, Posebna izdanja, knj. 31, 1978, 31.