Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

306 Slavoljub Gacović
Bliznaka, Duboke – Omolja, Zviţda – veš bi rado drug drugu išli i
utehe drug drugome davali.” 966
Razume se, po ko zna koji put navodim Đokiša, koji kaţe da su
Rumuni Ungurjani tokom vremena primili srpski jezik, prilagodili se
srpskim običajima i srpskim navikama, ali najbolje je da ţitaocu ovde
prezentujemo tekst u celosti: „Ungurjani … kako su se malo uporni i
jogunasti mešali sa Srbima to su ovi ’Ungurjani’ saţuvali svoj jezik…
Ali to jogunstvo vlaško znatno popustilo i u novije vreme retko je
naći Vlaha u Srbiji koji ne govori srpski. Pa kako su u blizini tih
rumunskih naselja bila i srpska sela, to su Srbi u opštenju sa
Rumunima naučili vlaški jezik. Otuda je došlo to, da u nekim mestima
ima više sveta koji govori vlaški, a nije rumunske narodnosti, jer
sam broj doseljenika iz Erdelja nije bio veliki … Isto tako i
’Ungurjani’ požarevačkog okruga koji su sišli u ravnicu takoĎe su se
prilagodili srpskim običajima i srpskim navikama. U toku vremena
mnoge njihove naseobine primiše srpski jezik i smatraju se danas za
Srbe i ako su Srbi prema njima tolerantni bili i sa srpske strane na
njih nikakve presije nije bilo da prime srpski jezik.” 967 Ja bih liţno
ţeleo da upoznam Srbina koji je u komunikaciji sa Vlasima iz
susednih naselja nauţio „vlaški jezik”. Takvi se, ukoliko ih uopšte
ima, mogu prebrojati na prstima jedne ruke od Morave do Timoka.
Istina je samo da su stanovnici mnogih rumunskih (vlaških) naseobina
poţarevaţkog okruga primili „srpski jezik i smatraju se danas za
Srbe”, te je proces srbizacije i asimilacije za njih uspešno okonţan.
O sveopštem procesu posrbljavanja svugde i svagda svedoţi i
Đokišev primer sela Barovice koji preuzima od Erdeljanoviša: „U selu
Barovici Vlasi su sasvim posrbljeni, a u drugim selima oni su
dvojezični t.j. govore i srpski i vlaški. Da nije grčke propagande, taj bi
proces posrbljavanja išao znatno brţe – veli Dr. Erdeljanoviš.” 968
Na drugom mestu Đokiš se povodom tzv. povlašenih Srba, koje
njihova „roĎena braća Srbi trpaju u Vlahe”, zaţuŤeno pita: „Zar
potomci Dobrnjca Petra, Milenka Stojkoviša ništa bolje nisu zasluţili,
nego da ih roŤena braša Srbi trpaju u Vlahe… Eto kako se mudro
966 Srbiziranja i organizacija škola, op. cit, 103.
967 Jovan Đokiš, op. cit., 210, 211.
968 Jovan Đokiš, op. cit., 375; Jovan Erdeljanoviš, Cincari i Meglenski Vlasi, u:
Nova Evropa, Beograd, 1924, 471.