Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

194 Slavoljub Gacović
posle doseljavanja iz Vlaške, odnosno današnje Rumunije”, pitam se
otkuda toliki pomeni Vlaha u srpskim srednjovekovnim darovnicama
ili hrvatskim poveljama, latinskim i vizantijskim pisanim izvorima
koji su, kako tvrde mnogi srpski autori, nestali, asimilovani tokom
XIIXIII veka. Mora da su svekoliki Vlasi, po mišljenju Vlahoviša,
još pre IX veka proneli svoje ime na Balkan, jer se Vlahorinhini
pominju na Halkidikiju još u VIII veku, a vizantijski izvor Kedrenos
pominje Vlahe 976. godine nešto severnije, izmeŤu Kastorje i Prespe
u Makedoniji, gde je od njihove ruke poginuo bugarski princ David,
brat cara Samuila, koji je stolovao u Ohridu. 669 Kekavmen pominje
pobunu Vlaha u Tesaliji 1066. godine koju su predvodili Vlasi:
Berivoj, Ioan Gremianitul, Grigore Bambakan, Toader Skribon
Pestatis i Slavota Carmalak. 670
U poglavlju O Poreklu i postojbini Rumuna (Vlaha) sam veš
predstavio mnoge izvore u kojima se Vlasi pominju kao
protorumunsko/rumunsko stanovništvo na prostoru Banata, Erdelja,
Vlaške, istoţne Srbije i zapadne Bugarske od IX/X do XVIII veka, a o
njihovom jeziku govorim u poglavlju Da li je maternji jezik Rumuna
(Vlaha) istočne Srbije vlaški jezik i ne bih da se ponavljam. Ti
spomenuti Vlasi su morali imati svoja naselja u kojima su ţiveli, da ne
pominjem opet autore, meŤu kojima i mnoge srpske, koji iznose
argumente u prilog tezi da se kolevka rumunskog naroda nalazi
upravo u istoţnoj Srbiji i zapadnoj Bugarskoj, taţnije na prostoru
Timok – Osogovo – Šara. Prema tome, protorumunskog/rumunskog
letopisu popa Dukljanina (glava V) govori o Makedoniji i o zemlji Latinskoj, koju su
nekada drţali Rimljani”(N. Vukţeviš, Etimologija pojma „Vlah”, 318) pa nastavlja
reţima popa Dukljanina, „a koji se sada zovu Nigri Latini” (I. Crnţiš, Popa
Dukljanina ljetopis po latinsku i toga nekoliko i još nešto hrvatsku, Kraljevica, 1874,
V, 8: ... Post haec totam Provinciam Latinorum qui illo tempore Romani vocabantur,
modo vero Moroulachi, hoc est Nigri Latini vocantur). Postoji i teorija da je reţ Vlah,
odnosno Voloh nastala od slovenskoga glagola volo~itâ odnosno vlïkâ „vuši”, što u
prenosnom smislu oznaţava nomada (F. Miklošiš, Die slavischen Elemente im
Rumunischen, Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften-
Philosophisch historische Classe, Band XII, Wien, 1862, S. 2 (= F. Miklošiš, Die
slavischen Elemente im Rumunischen)).
669 Ion I. Nistor, Originea românilor din Balcani și Vlahiile din Tesalia și Epir,
București, Domino, 2003, 3940.
670 Ion I. Nistor, op. cit., 41.