Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 313
elektrifikacija rumunskih (vlaških) sela u razdoblju od 1909. do 1953.
godine išla sporo (Gamzigrad 19091918, Gradskovo 19501953,
Grljan 19191940, Lubnica 19091918, Prlita 19461949, Tabakovac
1960) ili nikako (Velika Jasikova, Veliki Jasenovac, Mala Jasikova,
Mali Jasenovac, Nikoliţevo, Halovo, Ţokonjar, Šipikovo, Šljivar) pa
radio nije mogao biti u funkciji, a i tamo gde je mogao da se koristi,
nije bilo radio-aparata (Gamzigrad 7 pretplatnika, Gradskovo 7, Grljan
68, Lubnica 18, Nikoliţevo 2, Prlita 40). Pored toga, krajem aprila
1954. godine Narodni odbor gradske opštine donosi odluku o ukidanju
Radio Zajeţara, tako da je prestala mogušnost posrbljavanja i
asimilacije Rumuna (Vlaha) istoţne Srbije ili formiranja nove vlaške
nacionalne svesti putem radija. 988
Posrbljavanje i asimilacija putem crkve. Bilo je više faktora
koji su uticali na posrbljavanje i asimilaciju Rumuna (Vlaha) tokom
XIXXX veka unutar crkve: a) liţno angaţovanje crkvenih
velikodostojnika u kreiranju procesa asimilacije, u sprezi s vojskom,
policijom, školom i administracijom, i u podizanja novih hramova; b)
posrbljavanje nadevanjem srpskih liţnih imena, promenom prezimena
dodavanjem -ov, -iš i njihovim upisivanjem u knjige roŤenih,
venţanih i umrlih od strane paroha Eparhije timoţke i braniţevske; c)
asimilacija putem vizuelne crkvene umetnosti, kojom se „isticanjem
nacionalnih svetitelja delovalo ... na formiranje i odrţavanje srpske
nacionalne svesti u Timočkoj eparhiji i suzbijanju vlaškog uticaja na
ovoj teritoriji.” 989 Ova tri faktora su se preplitala i ţinila „sveto”
trojstvo u asimilacionom procesu Rumuna (Vlaha) pod okriljem
Srpske pravoslavne crkve.
U vreme pre uspostavljanja (od 1831) pomesne autonomne
Beogradske mitropolije bilo je naredaba od strane „milostivog
gospodara” kneza Miloša Obrenoviša da Vlasi moraju pohaŤati crkvu.
988 Stevan M. Veljkoviš, Radio televizija Zaječar : 1944–2009 : 65 godina Radio-
Zajeţara : 15 godina Timoţke televizije, Zajeţar, Akcionarsko društvo „Radiotelevizija
Zajeţar”, 2009, 47: „Od 11. marta ‘Radio Zajeţar’ je prestao sa radom ...
Odluku o obustavljanju rada ‘Radio Zajeţara’ doneo je Narodni odbor gradske
opštine”.
989 Vuk Nedeljkoviš, Crkva Vaznesenja gospodnjeg u Jasenici, u: Sakralna
topografja Negotinske Krajine, priredio Nenad Makuljeviš, Negotin 2012, 87–88.