Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

230 Slavoljub Gacović
Povodom povlašavanja pedeset sela u krajinskom okrugu
iguman Filaret u Vesniku Srpske crkve krajem XIX veka piše: „U
severoistočnom kraju Srbije srpska je narodnost nastradala! U
krajinskom okrugu... od preko 70 sela srpskih, ostalo je samo još
nekih 20 u kojima ţive čisti Srbi, ostalo je sve povlašeno, odroĎeno! I
to povlašavanje napreduje!... – taj parazit, povlašavanje Srba,
opetujem: napreduje... doţivljujemo nemile pojave da svojim oţima
gledamo: kako neki sin ovoga okruga, u Srbiji roĎen i školovan, i
srpskim hlebom uhlebljen, smelo podiže glavu kao rumun, pa
propagira nacionalno jedinstvo povlašenjaka sa Rumunima preko
Dunava!” 773 Ovo su, mora biti, neka mirakula, što bi rekli Dalmatinci,
ali še pre biti da su to ţiste spekulacije jednog igumana da Srbin, tzv.
povlašenjak „podiţe glavu kao rumun” pa da uz to još „propagira
nacionalno jedinstvo ... sa Rumunima preko Dunava”. Boţe, pomiluj
grešnog Filareta! Izgleda da je oduvek svim vlastima u Srbiji smetalo
što su tako prozvani Vlasi etnogenetski isto što i Rumuni, samo što su
za razliku od Rumuna u Rumuniji ovi u istoţnoj Srbiji bezmalo dve
stotine godina bili pod presijom svih srpskih drţavnih struktura radi
što brţe i potpunije asimilacije.
Po ko zna koji put opet Jovan Đokiš, koji ovom prilikom kaţe
da „Ne treba gubiti iz vida, da su Rumuni sa nekim planom postepeno
slovenske oblasti rumunizirali. Prvo su kao što smo videli
rumunizirali slovenske Karpate, na kojima je pored Rumuna ţivelo
mnogobrojno slovensko stanovništvo. Posle Karpata došao je u Erdelj
u kome se Rumuni javljaju tek god. 1279, i kad je Erdelj povlašen,
Rumuni se krešu dalje i prolaze u severoistoţni Banat i zatim prelaze
u istoţnu Srbiju. S pogledom na širenje Rumuna, vaţno je
napomenuti, da su doseljeni Rumuni vazda dobijali iz svoje Karpatske
Matice nova osveţavanja...” 774 Zanimljivo je zapaziti da Đokiš najpre
izjavljuje kako su „Rumuni … rumunizirali slovenske Karpate”, a
potom u sledešoj reţenici da su ti isti „Rumuni … dobijali iz svoje
Karpatske Matice nova osveţenja”. Ako sam dobro shvatio, slovenski
Karpati su Matica Rumuna. To je, izgleda, u Đokiševoj science fiction
773 P. Doboljub (iguman Filaret), Srpski odzraci iz rumunske istorije, u: Vesnik
Srpske crkve I, Beograd 1897, 1415.
774 Jovan Đokiš, op. cit., 362.