Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 73
Moţda je razlog dizanja ustanka na prostorima teme Sirmijum, koja je
teritorijalno obuhvatala Beograd i Braniţevo, verovatno do Niša i
oblasti do Vidina, rumunsko (vlaško) stanovništvo koje se potencijalno
moglo diši na ustanak protivu Romeja (Grka), 214 kao što su to uţinili
sa više uspeha 1186. godine, 215 ili, kao što se protivu Romeja diglo
romansko stanovništvo tokom VI veka pod voŤstvom Vitalijana. 216
Naţalost, istorijski izvori, poput Skilice i drugih, ne govore ništa
o etniţkom sastavu Deljanovih ustanika koji su krenuli iz Beograda,
niti što govore o ratnim dejstvima uţesnika pobune Petra Deljana na
putu od Beograda do Skoplja, verovatno i zato što nije bilo
suprotstavljenih romejskih vojnih snaga na tim prostorima niti je bilo
Romeja (Grka). Ali, ne zaboravimo i to da Vlahe na tom prostoru
pominju veš navedeni latinski izvori i tokom XIIXIII veka i da su
„varvari s planine Haemus, koji su se ranije nazivali Misieni, a sada se
zovu Vlasi”, 217 po kazivanju Nikite Honijata, 218 digli ustanak 1186.
godine u zajedništvu s Bugarima upravo na prostoru Podunavske
Bugarske, obuhvatajuši planinu Haemus i zemlje do Dunava, uz
veliku pomoš Kumana koji su pristizali sa prostora tadašnje
Kumanije, a današnje Rumunije.
Zapoţeti ustanak Petra Deljana završen je njegovim oslepljenjem
krajem 1041. godine, tj. u vreme smrti basileusa Mihaila IV
(10341041). Tako bi se navedeni Kekavmenov navod u kojem se
pominje „narod Vlaha” na obalama Dunava i Save „gde odskora ţive
Srbi”, mogao odnositi na neku vešu migraciju ili prisilnu deportaciju
rumunskog (vlaškog) stanovništva. O tome Kekavmen kaţe da su
„Romeji krenuli … protivu njih i uništili ih. A oni su se, beţeši odatle,
rasprostrli po celom Epiru 219 i celoj Makedoniji, 220 a najviše njih se
214 Slavoljub Gacoviš, Romanizacija i romansko stanovništvo Timoĉke zone od I
do XVI veka, Bor, Muzej rudarstva i metalurgije Bor, Ariadnae filum, 2012, 213.
215 Slavoljub Gacoviš (2012), op. cit., 214.
216 Mircea Dogaru, Gheorghe Zbuchea, O istorie a românilor de pretutindeni,
București, Editura DC Promotion, 2004, 4549 (Secesiunea lui Vitalian 513520).
217 Nicetae Choniatae, Historia, recensuit I. Bekker, Bonn, 1835, p. 482, in:
Izvoarele istoriei României, III, 254255.
218 Nichita Choniates I, 4, 482, in: Izvoarele istoriei României III, 254255.
219 Epir je u celosti bio deo Bugarskog Samuilovog carstva, a nakon ponovnog
pripajanja Romaniji 1018. godine on je podeljen u dve teme: Dyrrhachium i
Nicopolis.