áááááá
áááááá
áááááá
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
არქეოლოგები და სხვანი მეორე პლანზე აყენებდნენ მხატვრულ მხარეს, ზოგჯერ დასკვნები ისე<br />
გამოჰქონდათ, რომ არც ითვალისწინებდნენ მხატვრული შემოქმედების თავისებურებებს. ”ილიადა”,<br />
პირველ ყოვლისა, გენიალური პოემაა, ვისაც არ უნდა ეკუთვნოდეს იგი და როდესაც არ უნდა იყოს<br />
დაწერილი.<br />
ჰომეროსის შემოქმედებით დაინტერესებულნი ყოფილან ჯერ კიდევ უძველეს დროს. VI<br />
საუკუნეში ჩვენს ერამდე პისისტრატეს შეუქმნია სპეციალური კომისია, რომელსაც ჰომეროსის<br />
ქმნილებათა ტექსტის დასადგენად მნიშვნელოვანი მუშაობა ჩაუტარებია.<br />
II საუკუნის საეკლესიო მწერლის ტატიანეს გადმოცემით ჰომეროსის ეპოსს სწავლობდნენ<br />
თეაგენე რეგინელი (VI ს.ძვ.წ.ა), სტესიმბროტე თასოსელი, ანტიმაქოს კოლოფონელი, ჰეროდოტე<br />
ჰალიკარნასელი და სხვა ძველი სწავლულები. ისტორიოგრაფიის მამათავარი ჰეროდოტე (484-425<br />
წწ.ძვ.წ.ა.). ეხებოდა ჰომეროსის მოღვაწეობის ხანას და მის ლიტერატურულ მემკვიდრეობას. მას<br />
ჰომეროსის ნაწარმოებებად არ მიაჩნდა კიკლიკური პოემები ”კიპრიები” და ”ეპიგონები” (ჰეროდოტე,<br />
II). ჰომეროსის ანტიკური მკვლევარები ხშირად იყენებდნენ ხოლმე გლავკოს რეგინელის შრომას <br />
. განსაკუთრებული ღვაწლი ბერძნული ლიტერატურის შესწავლის<br />
ისტორიაში მიუძღვის არისტოტელეს (384-322 წწ.ძვ.წ.ა.) შესანიშნავი ტრაქტატით <br />
არისტოტელემ მეცნიერული საფუძველი ჩაუყარა ლიტერატურისმცოდნეობას. მან მოგვცა ჰომეროსის<br />
ნაწარმოებთა საფუძვლიანი ანალიზი. ბევრი მისი მოსაზრება ახლაც დიდი ყურადღების ღირსია.<br />
განსაკუთრებით გაძლიერდა ჰომეროსისადმი ინტერესი ალექსანდრიის სამეცნიერო<br />
დაწესებულებებში. ალექსანდრიელ მეცნიერთა სახელთანაა დაკავშირებული ჰომეროსის ”ილიადისა”<br />
და ”ოდისეის” 24-24 სიმღერად (ქებად) დაყოფა ბერძნული ანბანის შესაბამისად. ალექსანდრიელმა<br />
მეცნიერებმა ქებათა უკეთ გაგების მიზნით მათ წარუმძღვარეს მოკლე შინაარსები - ჰიპოთეზისები.<br />
მათვე დიდი მუშაობა ჩაატარეს ჰომეროსის პოემათა შედგენილობის გასარკვევად. ალექსანდრიის<br />
ბიბლიოთკის პირველ გამგეს ზენოდოტე ეფესელს ჩაუყრია საფუძველი ჰომეროსის<br />
ლექსიკონისათვის. მან ჰომეროსის ტექსტში მრავალი ახლებური წაკითხვა შეიტანა. სხვა მრავალ<br />
შესწორებათაგან ცნობილია მისი 385 შესწორება. ჰომეროსის ტექსტის გასწორების მიზნით<br />
”ზენოდოტე განსაკუთრებული ენერგიით იღებდა ზომებს. მას ვარაუდები ერთობ ემარჯვებოდა და<br />
სვამდა მათ ტექსტში ეჭვის გარეშე. აგრეთვე უმალ ამოაგდებდა მთლიანი ტექსტიდან ტაეპს, რომელიც<br />
არასწორად ეჩვენებოდა. . . ბევრად ფრთხილი იყო არისტოფანე”, 1 რომელსაც უფრო დახვეწილად<br />
გამოუცია ჰომეროსის ტექსტი. განსაკუთრებით დიდი მუშაობა ჩაუტარებია ჰომეროსის პოემების<br />
შესწავლისა და გამოცემის საქმეში არისტრაქე სამოთრაკელს (დაახლ. 217-145 წწ. ძვ. წ.ა.). მას ორჯერ<br />
გამოუცია ჰომეროსის პოემები. კრიტიკულად მისდგომია წინამორბედ რედაქტორთა, განსაკუთრებით<br />
ზენოდოტეს შესწორებებს, თვითონ კი 681 ახალი შესწორება შეუტანია ჰომეროსის პოემათა ტექსტში.<br />
იგი ჰომეროსის პოემებს წინასწარი მოსაზრებებით უდგებოდა. მისი აზრით ”ილიადისა” და<br />
”ოდისეის” ავტორი იყო ერთი ადამიანი, იონიელი პოეტი. ამიტომ ტექსტში რაც კი ეწინააღმდეგებოდა<br />
ამ მოსაზრებას, ამოუშლია.<br />
ალექსანდრიაში საფუძველი ჩაეყარა ჰომეროსის ეპოსზე ახალ შეხედულებას, რომლის შექმნა<br />
დაკავშირებულია ქსენონისა და ჰელანიკეს სახელთან. ამ თეორიის მიხედვით ”ილიადა” და ”ოდისეა”<br />
სხვადასხვა ავტორის მიერაა შექმნილი, რადგანაც მათ შორის არსებობს ზოგიერთი წინააღმდეგობა. ამ<br />
მეცნიერებს უწოდეს ”გამთიშველები”.<br />
ალექსანდრიელმა მეცნიერებმა დიდი მუშაობა ჩაატარეს ჰომეროსის პოემების ტექსტის<br />
დადგენის, ჰომეროსის ლექსიკონის შექმნისა და პოემათა გამოცემის საქმეში. არისტარქე<br />
სამოთრაკელმა გამოარკვია, რომ ჰომეროსის პოემებში სიტყვა ნიშნავს გვამს და არა სხეულს,<br />
როგორც კლასიკურ ბერძნულში, ნიშნავს ლტოლვას და არა შიშს, ნიშნავს შრომას და არა<br />
ტანჯვას და ა.შ.<br />
არც ანტიკურ და არც ალექსანდრიელ მეცნიერებს ეჭვი არ ეპარებოდათ, რომ ”ილიადა” და<br />
”ოდისეა” ინდივიდუალური პიროვნების შემოქმედებას წარმოადგენდა და რომ ეს პიროვნება<br />
ჰომეროსი იყო. ქორიძონტებზე შორს ძველ ფილოლოგოსთა<br />
_________<br />
1<br />
W.Kroll, Geshixte der klassischen Philologie, Berlin u. Leipzig, 1919, § 13.)<br />
სკეპსისი არ წასულა. სულ სხვა ვითარება შეიქმნა კლასიციზმის ეპოქაში. შემჩნეული იქნა, რომ<br />
”ილიადა” და ”ოდისეა” სრულებითაც არ ეთანხმება ეპოსისადმი კლასიცისტებსი მიერ მიყენებულ<br />
მოთხოვნებს. ამ პოემებში შენიშნეს მრავალი არა მარტო მხატვრული, არამედ ფაქტობრივი<br />
წინააღმდეგობა. ამიტომაც, როგორც მოსალოდნელი იყო, სწორედ ამ ეპოქაში შეიტანეს ეჭვი<br />
11