ილიადა

ტალღა და ტალღა მარილიან ქაფს მოიყენებს
ასე მიჰყვება დანაელთა ფალანგი ფალანგს,
ბრძოლად ისწრაფვის, ბელადების ბრძანება ისმის,
თვით მეომარნი კრინტს არ სძრავენ, საკითხავია -
ამდენ ხალხს მკერდში დახშობია ბგერა ყოველი
(IV, 422-430).
ზღვის მქუხარება, კლდეზე შეხეთება თითქოს აქ არაფერი მოსატანია, რაკი ლაშქარი უხმაუროდ
მიდის. მაგრამ ავტორი ამით ხაზს უსვამს მის პოტენციურ ძალას, შედარება გამოყენებულია ლაშქრის
მომავალი მოქმედების წარმოსადგენად, ხოლო უშუალოდ ამჟამინდელ მის მოძრაობას პოეტი ადარებს
კლდეზე შეხეთქებული დაშლილი ზვირთის წყნარ ტყლაშუნს, როცა იგი კლდის უკან ნელა მიიქცევა
ნაპირიდან.
არანაკლებ შთამბეჭდავია შედარებები, როცა საომარ ეპიზოდს სცვლის მშვიდობიანი ცხოვრების
სურათები. ეს სურათები ერთმანეთს უდარდება, რაღაც ერთი გარეგანი ნიშნის მიხედვით. აიანტ
ტელამონის ძე და აიანტ ოილევსის ძე ერთმანეთის გვერდით იბრძვიან, მტრის რიგებში გზას
იკაფავენ. ბუნებრივია, ისინი ხან მხარდამხარ დგანან, ხან ერთმანეთს ოდნავ სცილდებიან. ასევე არიან
უღელში შებმული ხარები. ისინი წინსვლის დროს გან-გან იწევენ, მაგრამ უღელი აიძულებს კვლავ
ერთმანეთს დაუახლოვდნენ. მხოლოდ ეს არის მსგავსება ამ ორ სურათს შორის, სხვა ყველაფერი
საპირისპიროა: ხარების ტაატით სიარული და აიანტების სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლა. და
სწორედ ეს დაპირისპირება კიდევ უფრო მკვეთრად წარმოაჩენს მებრძოლთა გულმოდგინებას და
მკითხველი უკვე თავისთავად ახდენს შედარებას ხარების მიერ გადაწვენილ ბელტებსა და აიანტების
მიერ მოკლულ ტროელთა შორის:
უღლში შებრულ ხარებს გააქვთ სვე ხოდაბუნზე,
შავებს, ტოლძალებს. მიათრევენ გულდაგულ ერქვანს,
რქის ძირას ოფლი ჟონავს. ჯუფთად ვლიან ტაატით
და სვლის დროს ქედი ქედთან მიდის, რომ კვლავ დასცილდეს.
სვეს გაიტანენ და ბელტები ბელტებზე წვება.
ასევე ერთურთს მხარში ედგნენ აიანტები.
(XIII, 703-708).
ჰომეროსი ზედმიწევნით იცნობს ადამიანის ფსიქოლოგიას, რეალისტურა ასახავს მთელი
მხედრობის განწყობილების ცვალებადობას. მან შესანიშნავად იცის, რომ ომი, რომელიც ბერძენთა
გარკვეული წრის ინტერესებს ემსახურებოდა და გაჩაღებულიყო მენელაოსის ღირსების დასაცავად, არ
შეიძლებოდა ყველა მებრძოლს გულთან ახლოს მიეტანა. ომს მოჰქონდა დიდება, სიმდიდრე, მაგრამ
მასვე მოსდევდა წლობით გაგრძელება შრომა, სისხლისღვრა და სიკვდილი. ამიტომ საკმარისი იყო,
გამოსაცდელად აგამენონს ლაშქრისთვის მოეწოდებინა, შევწყვიტოთ ბრძოლა და სამშობლოში
გავეშუროთო, მთელს მხედრობას დაუარა დაუოკებელმა სურვილმა, სასწრაფოდ ჩაეშვათ ზღვაში
ხომალდები. და სწორედ აქ იჩინა თავი პოეტის უტყუარმა რეალისტურმა ალღომ: მთელს ლაშქარს
როდი ესმოდა მხედართმთავრის სიტყვა, მაგრამ წინა რიგებში შექმნილი განწყობილება ყველას
გადაედო:
მისმა ნათქვამმა შეძრა სული, ყველა მებრძოლი
აფორიაქდა, გინდ სმენოდა და გინდა არა.
(II, 142-143).
ოდისევსმა უმალვე იგრძნო საერთო სულისკვეთებით აღტყინებული ბრბოს ფსიქოლოგია:
ბევრმა თვითონაც არ იცოდა, რას აკეთებდა, მაგრამ სტიქიურად წამოჭრილ მისწრაფებას აჰყვა.
ბრძენმა ოდისევსმაც ისარგებლა ამით და ბევრიც დააშინა:
მან გამოგვცადა, მაგრამ ახლა დასჯის აქაველთ,
თანაც ხომ ყველა არ გვესმოდა, რასაც ბრძანებდა.
(II, 193-194).
5