Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────hüquqlarının və azadlıqlarının müdafiəsi kimi müəyyənləşdirilməsi, dövlətin üzərinə hər kəsin hüquq vəazadlıqlarının müdafiəsinə təminat vermək vəzifəsinin qoyulması müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Başqa sözlə,Konstitusiyamız dövlətin hər hansı abstrakt maraqlara deyil, məhz vətəndaşların mənafelərinə, azad cəmiyyətinaparıcısı olan şəxsiyyətin maraqlarına xidmət etdiyini ən yüksək səviyyədə bəyan edir.İnsan hüquq və azadlıqlarının statusu və onlara yanaşmada müasir meyillərdən çıxış edən ölkəKonstitusiyası həmin hüquq və azadlıqları dövlətin öz vətəndaşlarına verdiyi imtiyaz kimi deyil, hər kəsindoğulduğu andan malik olduğu ali dəyərlər kimi ifadə edir və onları toxunulmaz, pozulmaz və ayrılmaz elanedir, hamının məhkəmə və qanun qarşısında bərabərliyini tanıyır.Lakin bu o demək deyildir ki, hüquq və azadlıqlar heç bir məhdudiyyətə məruz qala bilməz.Konstitusiyanın özündə nəzərdə tutulur ki, hüquqlar və azadlıqlar hər kəsin cəmiyyət və başqa şəxslər qarşısındaməsuliyyətini və vəzifələrini də əhatə edir. Demokratik cəmiyyətdə zəruri, qanunla müəyyən edilmiş vəölkəmizin beynəlxalq hüquqi öhdəliklərinə uyğun olan məhdudiyyətlər məhz insan hüquqlarının daha səmərəlitəminatına imkan verir, cəmiyyətin və millətin təhlükəsizliyinin, digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarınınqorunmasının təminatlarından biri kimi çıxış edir. Bu baxımdan Konstitusiyanın ayrılmaz hissəsi olan"Azərbaycan Respublikasında insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinin tənzimlənməsi haqqında"Konstitusiya qanunu da mühüm əhəmiyyətə malikdir.İnsan hüquq və azadlıqlarının real həyata keçirilməsinin mühüm mexanizmlərindən biri kimi çıxış edən,eyni zamanda, ayrıca insan hüququ və ya təminat kimi nəzərdə tutulan "hüquq və azadlıqların məhkəmətəminatı" Əsas Qanunda kifayət qədər geniş mənada ifadə olunmuşdur: hər kəsin hüquq və azadlıqlarınınməhkəmədə müdafiəsinə təminat verilir (Konstitusiyanın 60-cı maddəsi). Bu təminat kifayət qədər genişolmaqla, bir sıra beynəlxalq sənədlərdə "ədalətli məhkəmə baxışı hüququ" kimi əks olunan insan hüquqununbütün zəruri elementlərini ehtiva edir. Həmin məqam Konstitusiya Məhkəməsinin qəbul etdiyi bir çoxqərarlarda xüsusi vurğulanmışdır. Konstitusiya Məhkəməsi 2004-cü il 12 aprel tarixli qərarında ədalətmühakiməsinin müvafiq məhkəmə tərəfindən və qanunla müəyyən edilmiş prosedurlar üzrə həyatakeçirilməsinin Konstitusiyanın 60-cı maddəsində nəzərdə tutulan hüquq və azadlıqların məhkəmə təminatınınmühüm elementlərindən biri olduğunu qeyd etmişdir. 2004-cü il 23 aprel tarixli qərarında isə KonstitusiyaMəhkəməsi İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin presedent hüququna istinadla bu hüququn özündəaşağıdakı üç elementin vəhdətini nəzərdə tutduğunu bildirmişdir: 1) qanun əsasında yaradılmış, müstəqilliyə vəqərəzsizliyə dair bütün tələblərə cavab verən məhkəmənin mövcudluğu; 2) məhkəmənin mübahisəyə və yaittihama dair bütün məsələləri həll etmək üçün kifayət qədər geniş yurisdiksiyaya malik olması; 3) müvafiqşəxsin məhkəməyə müraciət etmək hüququnun (və ya imkanının) olması.Aydındır ki, Konstitusiyanın siyasi mənası onun hüquqi məzmunundan daha əhatəlidir. O, dəyərlər,prinsiplər və mexanizmlər ətrafında ictimai razılıq və anlaşma yaradır, bununla da, həmin mərhələdə cəmiyyətininkişafına təkan verir. Bu mənada, yaradıcısı ümummilli lider Heydər Əliyev olan Konstitusiya xalqımızın tarixinailiyyətlərinin və zəngin təcrübəsinin nəticəsi, milli dövlətçiliyimizin inkişafında və formalaşmasındaistiqamətverici rol oynayan xüsusi əhəmiyyətli tarixi və hüquqi sənəddir. Azərbaycan dövlətinin və xalqınınqarşısında duran və həyata keçirilməsi vacib olan tarixi vəzifələr Konstitusiyada müəyyənləşdirilmişdir.Konstitusiyamız Azərbaycanda demokratik-hüquqi dövlətin, cəmiyyətdə sabitliyin və inteqrasiyanın, bazariqtisadiyyatının, vətəndaş cəmiyyətinin yaradılmasına və inkişaf etdirilməsinə xidmət edən dəyərləri özündə əksetdirir.Konstitusiyanın əks etdirdiyi ideya, prinsip və funksiyalardan irəli gələrək onun qəbulundan ötən 15 ilmüddətində Azərbaycanda hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti, sosial dövlət quruculuğu məqsədlərinəyönəlmiş insan hüquq və azadlıqlarının təmin olunması və demokratik nailiyyətlərin möhkəmləndirilməsiyönündə mühüm addımlar atılmışdır. Həyata keçirilən əsas tədbirlərin bir hissəsi insan və vətəndaş hüquq vəazadlıqlarının konkretləşdirilməsini və həyata keçirilməsini təmin edən qanunvericilik bazasının, hüquqi dövlətvə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının yaradılmasına, təkmilləşdirilməsinə və səmərəliyinin artırılmasınayönəlmiş tədbirlər olmuşdur. Bu dövr ərzində siyasi sistemdə ölçüyəgəlməyən dəyişikliklər baş verib: birbaşaxalq tərəfindən seçilən qanunverici orqan formalaşıb və Konstitusiya əsasında cəmiyyət və dövlət həyatının ənmüxtəlif sahələrini əhatə edən yüzlərlə normativ hüquqi akt qəbul edilib; Azərbaycan xalqının vahidliyinitəcəssüm etdirən və dövlətçiliyin varisliyini təmin edən, Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin, ərazibütövlüyünün və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə riayət olunmasının,məhkəmə hakimiyyətinin müstəqilliyinin real təminatçısı olan Prezident institutu formalaşıb; dövlət hakimiyyətiorqanlarının səmərəli fəaliyyətinin təşkili üçün onların təkmilləşdirilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılıb.261