Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────təminatı Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq hüquq sənədlərində əks olunan "ədalətliməhkəmə araşdırılması hüququ"nun bütün zəruri elementlərini özündə ehtiva edir. Konstitusiya MəhkəməsininPlenumu bir sıra qərarlarında Konstitusiyanın 60-cı maddəsində əksini tapan hüquq və azadlıqların məhkəmətəminatı ilə əlaqədar qeyd etmişdir ki, bu hüquq əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları sırasındaolmaqla yanaşı, Konstitusiyada təsbit edilmiş digər hüquq və azadlıqların təminatı qismində çıxış edir.Sözügedən hüquq yalnız məhkəməyə müraciətlə məhdudlaşmır, habelə pozulmuş hüquqları və azadlıqlarısəmərəli bərpa etmək iqtidarında olan ədalət mühakiməsini də nəzərdə tutur.Yuxarıda göstərilənlərə əsasən, əminliklə qeyd etmək olar ki, Azərbaycan RespublikasıKonstitusiyasının, onun bütün normalarının və müddəalarının özəyini məhz demokratik dəyərlərə əsaslananhüquqi, sosial dövlət konsepsiyası, insan şəxsiyyətinə hörmət amili təşkil edir. Bu mənada, ölkə Konstitusiyasımüstəqil dövlətimizin inkişafının əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirən hüquqi prinsipləri özündə ehtiva edəntarixi sənəd olaraq Azərbaycan xalqının rifahına xidmət göstərən dövlət idarəetmə mexanizminin təməlinəçevrilmişdir.Məlum olduğu kimi, konstitusiyaların başlıca hüquqi əlaməti onların stabilliyidir, başqa sözlə,Konstitusiya - məzmununun sabitliyi olan, uzunmüddətli fəaliyyət üçün nəzərdə tutulmuş aktdır.Konstitusiyanın stabilliyi qanunçuluq rejiminin sabitliyinin, dövlət hakimiyyətinin təşkili və həyatakeçirilməsinin, şəxs, dövlət və cəmiyyət arasındakı münasibətlərin əsas şərtlərindəndir.Bununla belə, Konstitusiyanın stabilliyi heç də onun tamamilə dəyişilməzliyi demək deyildir, ictimaimünasibətlərin inkişafı prosesi konstitusiyaların zərurət yarandıqda təkmilləşdirilməsini, onlara müəyyən əlavəvə dəyişikliklərin edilməsini labüd edir. Belə ki, Konstitusiyanın qəbulu zamanı onun tənzimetmə predmetinitəşkil edən ictimai münasibətlər və bu münasibətlərin tərkib hissəsi olan hüquqi, siyasi, sosial və iqtisadivəziyyət zaman keçdikcə dəyişə bilər.Bu baxımdan, hüququn müasir inkişaf tendensiyaları və ölkəmizin Avropa ailəsinə fəal inteqrasiyasıAzərbaycanda konstitusiya islahatlarının aparılmasını, Əsas Qanunun daha da təkmilləşdirilməsini zərurietmişdi. Bu zərurətdən irəli gələrək 2002-ci il avqustun 24-də və 2009-cu il martın 18-də keçirilmişreferendumlar nəticəsində Konstitusiyanın mətninə müvafiq dəyişikliklər edilmiş, bu dəyişikliklər Azərbaycanınhüquq sisteminin inkişaf etmiş dövlətlərin hüquq sisteminə və beynəlxalq hüquq normalarına uyğunlaşdırılması,ölkəmizdə demokratikləşmə proseslərinin dərinləşməsi, insan hüquqlarının və azadlıqlarının daha səmərəlimüdafiə edilməsi məqsədlərinə xidmət etmişdir.Məlum olduğu kimi, Konstitusiyanın Azərbaycanın dövlət və hüquq sisteminə gətirdiyi mühümyeniliklərdən biri müstəqil məhkəmə hakimiyyətinin yaradılması olmuşdur. Konstitusiyada təsbit olunmuşhakimiyyətlər bölgüsü prinsipinə müvafiq olaraq məhkəmə hakimiyyəti orqanları keyfiyyətcə yeni funksiyalarəldə etmiş, məhkəmə hakimiyyətinin özü isə demokratik quruluşun təməli hesab olunan hakimiyyətlər bölgüsüprinsipini reallaşdıran "tarazlaşdırma və çəkindirmə" sisteminin zəruri tərkib hissəsinə çevrilmişdir.Konstitusiya prinsiplərinin həyata keçirilməsini təmin etmək məqsədilə ölkəmizdə genişmiqyaslıqanunvericilik və məhkəmə-hüquq islahatları aparılmış, həmin islahatlar nəticəsində müstəqil məhkəməhakimiyyətinin yaradılması üçün zəruri qanunvericilik bazası formalaşdırılmış, yeni üçpilləli məhkəmə sistemitəsis edilmiş, məhkəmə hakimiyyətinin müstəqilliyinin və hakimlərin statusunun əsasları qanunvericilikdə təsbitedilməklə onların fəaliyyəti üçün zəruri şərait yaradılmış, məhkəmə icraatında demokratik prinsiplərin həyatakeçirilməsini təmin etmək mümkün olmuşdur.Əsas Qanunda həmçinin dövlətçilik tariximiz üçün səciyyəvi olmayan yeni institutun - konstitusiyanəzarəti orqanının yaradılması nəzərdə tutulmuşdu. Qeyd edilməlidir ki, hüquqi mədəniyyətin mühüm ünsürüolan konstitusiya nəzarəti konstitusiyaların mövcudluğu ilə əlaqədar olub, konstitusiya ilə təsbit olunmuş normavə prinsiplərin qorunması, hakimiyyətin müxtəlif orqanları arasında müəyyən edilmiş səlahiyyət balansınıntəmin edilməsi, habelə insan və vətəndaşların konstitusiya hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi məqsədi daşıyır vəbütövlükdə cəmiyyətə və onun inkişafı prosesinə keyfiyyət baxımından əhəmiyyətli təsir göstərir. Başqa sözlədesək, konstitusiya nəzarəti Konstitusiyanın aliliyinin təmin edilməsi və Konstitusiyada təsbit olunmuş insanhüquq və azadlıqlarının müdafiə olunması, qanunvericilik normalarının təfsiri vasitəsilə hüququn inkişafı vəhüququn tətbiqi təcrübəsinin istiqamətləndirilməsi kimi əhəmiyyətli səlahiyyətləri ehtiva edir.Bu baxımdan, 1998-ci il iyulun 14-də Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyətəbaşlaması olduqca mütərəqqi və əhəmiyyətli hadisə olmuşdur. Konstitusiya ilə onun səlahiyyətlərinə aid edilmişməsələlərə dair ali konstitusiya ədalət mühakiməsi orqanı olan Azərbaycan Respublikasının KonstitusiyaMəhkəməsinin əsas məqsədləri Konstitusiyanın aliliyini təmin etmək və hər kəsin əsas hüquq və azadlıqlarını311