Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Dövlət Proqramı ana dilimizə dövlət qayğısının təzahürüdürFəxrəddin VEYSƏLLİ,AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunundirektor vəzifəsini icra edən, filologiya elmləri doktoru,professorBu il aprelin 9-da Azərbaycn Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev "Azərbaycan dilinin qloballaşmaşəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı" haqqındasərəncam imzladı.Dövlət Proqramı 6 bölmədən ibarətdir. Sənədin 5 bəndi əhatə edən preambula hissəsində ana dilimiz vədilçiliyimiz sahəsində son illər görülmüş işlər və həyata keçirilmiş tədbirlər sadalanır. Burada çox haqlı olaraqvurğulanır ki, müstəqillik illərində, xüsusilə 1995-ci ildə Azərbaycanın qəbul etdiyi Konstitusiyada ayrıcamaddə ilə dilimizin dövlət dili kimi təsbit edilməsindən cəmi 18 il keçsə də, Azərbaycan dilinin tətbiqinintəkmilləşdirilməsi (18 iyun 2001-ci il), Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün təsis edilməsi (8 avqust2001-ci il), akademik nəşrlər haqqında (2 yanvar 2004-cü il), Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitindəzamanın tələblərinə uyğun işlənməsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı (23 may 2012-ci il ),AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi (29 may 2012-ci il) vənəhayət, hazırkı Dövlət Proqramı dövlətimizin ana dilimizə, onun gələcək perspektivinə göstərdiyi qayğınınbariz nümunəsidir. Doğrudan da, bu sərəncamlar və onların yerinə yetirilməsi üçün görülən tədbirlər xalqınbütün təbəqələrinə dilimizin və dilçiliyimizin problemlərini açıb göstərmək və geniş ictimaiyyətin diqqətinionların həllinə yönəltmək, dilin keşiyində duran qurumlara konkret kömək göstərmək qayğısından irəli gəlib.Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, hazırkı Dövlət Proqramını işləyib hazırlamaq üçün görkəmli alim, AMEAnınmüxbir üzvü K.Abdullayevin rəhbərliyi altında respublikanın elm, təhsil, ədliyyə, mədəniyyət, televiziya vəradio kanalları, KİV-lərin nümayəndələrini, habelə idarəetmə srukturlarını və parlament üzvlərini əhatə edənİşçi qrupu 4 ay ərzində mütəmadi olaraq toplaşıb ciddi diskussiyalar şəraitində geniş tədbirlər planı hazırlamışvə onu müzakirə üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinə təqdim etmişdir. Nazirlər Kabinetindətəkliflər paketinə baxılmış və indiki variantda imzalanması üçün Prezident Administrasiyasına təqdimetdilmişdir. Hazırda Prezident tərəfindən imzalanan Dövlət Proqramı icra üçün müfaviq qurumlaraünvanlanmışdır. Sənədin ikinci və üçüncü bölmələrində proqramın məqsəd və vəzifələri göstərilir. Məqsəd isəAzərbaycan dilinin müasir dövrdə işlənməsinə və onun perspektivlərinə dövlətin, müvafiq qurumların vəictimaiyyətin qayğılarını artırmaqdan ibarətdir. Proqramda bu məqsədə çatmaq üçün 11 bənddən ibarət vəzifələrmüəyyənləşdirilib. Proqramda dilin maneəsiz işlənməsi və dilçilyin əsas istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi,dünya dilçiliyinin zəngin irsini mənimsəmək və gələcək inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirmək, daxili vəxarici dilçilik mərkəzləri ilə əlaqələndirilmiş işlər həyata keçirmək, müasir kompyuter metodları ilə dilintədqiqini və tədrisini təmin etmək, yüksək ixtisaslı kadr hazırlığı, informasiya və kommunikasiyatexnologiyalarının tətbiqilə dilin təhlili və sintezi, habelə maşınla tərcümə, ədəbi dil normalarının pozulmasınınqarşısının alınması, dilimizin internet və virtual məkanda işlənməsi üçün konkret tədbirlərin görülməsigöstərilir.Bu vəzifələri həyata keçirməklə biz nəyə nail ola bilərik? Bu və bu kimi suallara Dövlət Poqramının 4-cübəndi kifayət qədər dolğun və aydın cavab verir. Bunlardan bir neçəsini nəzərdən keçirək.1. Dil fəlsəfəsi və dilçilik fəlsəfəsi istiqamətində araşdırmaları hər vəchlə həvəsləndirmək, dilin semiotiksistem olmasını Azərbaycan dilinin materialına rəğmən əsaslandırmaq, dilimizdə olan yazılı abidələrinmətnlərinin semiolinqvistik və avtomatik təhlilini həyata keçirmək, dilin tədqiqində müasir semantiknəzəriyyələri tətbiq etmək;2. Respublikanın tanınmış alimlərinin cəlb olunması ilə dilimizin monoqrafik və fundamentalqrammatikasının müasir metodların tətbiqi ilə yazılıb çap edilməsi;3. Müasir tələblərə cavab verən orfoqrafik və orfofonik lüğətlərin hazırlanması, onların elektron versiyasınınçapı, sərbəst və internet yolu ilə dilimizin öyrənilməsinin təşkili;4. Dünya dilçilik irsinin dərindən öyrənilməsi və Azərbaycana gətirilməsi üçün onların ən yaxşılarınınyüksək səviyyədə tərcümə edilib yayılması, bununla da gənclərimizin onları öz ana dillərində oxuyub təhlil edəbilməsi üçün real imkanların yaradılması;446