Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────ifadə etmək üçün ona imkan verirdi. Məsələn, o deyirdi: “Mən bunu da bildirmək istəyirəm ki, biz 1977-1978-ciildə Azərbaycan konstitusiyasına “Azərbaycanın dövlət dili Azərbaycan dilidir” yazmağa çalışanda bizəMoskvadan deyirdilər ki, axı , SSRİ konstitusiyasında bu yoxdur və siz nə üçün yazırsınız? Deyirdilər ki, bizdədə yoxdur, sizdə də olmamalıdır”.Tarixi köklərimizə ehtiramımız, dilimizin özünəməxsus adını götürüb dövlət dili səviyyəsinə çatdırmağımızonun nöqteyi – nəzərindən mənəvi haqqımız kimi qiymətləndirilirdi. O, tarixi keçmişimizə, dilimizin keçibgəldiyi inkişaf mərhələlərinə istinad edərək belə hesab edirdi ki, Azərbaycan dilinin adını dəyişib başqa adqoymaq tarixi, fəlsəfi, dövlətçilik, bu günümüz və gələcəyimiz baxımından düzgün deyildir. Onun buistiqamətdəki fikirləri də olduqca ölçülüb biçilmiş bir şəkildə olmaqla yanaşı, həm də siyasi, fəlsəfi, dövlətçilikvə onun gələcəyi baxımından Azərbaycan dili adına yiyə, sahib olmaq üçün Azərbaycanın hər bir vətəndaşınamənəvi haqq verirdi.Heydər Əliyevin fikirlərinə diqqət yetirək: “Tarixi köklərimizə, tarixi keçmişimizə böyük hörmət vəehtiramımızı bildirərək, eyni zamanda bu gün deməliyik və mənəvi haqqımız var deyək ki, XX əsrdə bizimdilimiz öz inkişaf dövrünü keçib, formalaşıb, özünəməxsus adını götürüb və gəlib dövlət dili səviyyəsinə çatıb.İndi bunun adını dəyişdirib başqa ad qoymaq heç bir nöqteyi – nəzərdən düzgün deyil – həm tarixi nöqteyi –nəzərdən, həm fəlsəfi nöqteyi – nəzərdən, həm Azərbaycan dövlətçiliyi nöqteyi – nəzərindən, ölkəmizin nöqteyi– nəzərdən, həm Azərbaycanın dövlətçiliyi nöqteyi – nəzərindən, ölkəmizin bu günü və gələcəyi nöqteyi –nəzərindən düzgün deyil”. Heydər Əliyev bununla da tarixi keçmişi unutmamağı hər bir kəsin nəzərinəçatdırırdı. Bəzi siyasi məqamları da deyirdi. Bu da ondan ibarət idi ki, bütün dünya bizi azərbaycanlı kimitanıyır və dilimizin adı da Azərbaycan dilidir. Belə olan halda, dilimizin adını dəyişməklə biz dünyaictimaiyyətini çaşdıra bilərik və birdən – birə dünyanı bu istiqamətdə maarifləndirmək heç cür mümkün olabilməzdi. Məhz Heydər Əliyev bu məsələni çox sadə bir formada belə deyirdi: “Bizim ərazimizdə BirləşmişMillətlər Təşkilatı tərəfindən qəbul olunmuş hüdudlar çərçivəsində Azərbaycan Respublikasında yaşayanlarazərbaycanlılardır”. Eyni zamanda o, kökümüzü də unutmur, keçmişimizi inkar etmir, dilimizin mənsub olduğudil qrupunu açıq – aşkar bəyan edirdi. O deyirdi: “Bizim keçmişimiz məlumdur, biz onu inkar etmirik, – yenə dədeyirəm, biz türk mənşəli bir xalqıq. Bizim dilimiz türk dilləri qrupuna məxsus dildir. Ancaq o 23 dil kimi,bizim də öz dilimiz var”. Heydər Əliyevin məntiqi məsələ barədə hər bir kəsi düşünməyə vadar edirdi.Düşünməyə vadar edirdi ki, bir atanın, ananın övladlarına eyni adı qoymaq mümkündürmü?! Əgər bir atanın,ananın övladlarının hərəsinin öz adı varsa, bu, onların kökünü, eyni ata və ananın övladları olmalarını inkaredirmi?! Bax, bu məntiqlə biz türk dillərinə daxil olan 23 dili bir – biri ilə qarışdırmamalıyıq. Onların hər birininmüstəqil adının olması tarixi nailiyyətləridir, eyni kökdən və mənşədən olmalarını inkar etmir. Heydər Əliyevinsözləri ilə desək: “Biz öz dilimizi gedib heç bir başqa dilə nə qarışdırmalıyıq, nə də ona yapışdırmalı,qoşmalıyıq. Bizim özümüzün dilimiz var. Bu dil də bizim dilimizdir. Mən bunu demişəm, yenə də deyirəm, -türk dilləri qrupuna məxsus olan digər dillər, ola bilər, həsəd apara bilərlər ki, bizim dilimiz nə qədərzəngindir”. Heydər Əliyev dünyanı yaxşı tanıyan bir ictimai – siyasi xadim kimi bilirdi ki, bizim dilimizdünyada Azərbaycan dili kimi tanınır. Eləcə də xalqımızın və respublikamızın adı Azərbaycan sözü ilə tanınır.Belə olduğu halda Azərbaycan sözünü dil adı kimi kənarda qoya bilərdikmi?!Məhz Heydər Əliyev bu mənada da çox real fikir söyləyirdi: “Mən hər bir dilə öz hörmət və ehtiramımıbildirirəm. Amma hesab edirəm ki, öz dilimizlə, Azərbaycan dili ilə hər birimiz fəxr edə bilərik. Çünki bu,zəngin dildir, artıq dünyada tanınmış dildir. Xalqımızın adı da tanınıb, respublikamızın adı da tanınıb, dilimizinadı da tanınıb. Bu reallıqdır. Mən keçən dövrü kənara qoyuram, – il ərzində bu, mövcud olmuş reallıqdır. Günü– gündən, aybaya inkişaf etmiş reallıqdır”. Heydər Əliyev hadisələrə və məsələlərə münasibətdə olduqca realictimai – siyasi xadim idi. O, vaxtilə rus dili vasitəsilə Azərbaycan dilini sıxışdırıb aradan çıxarmağa çalışsalarda, bu dili qorumağımızı, saxlamağımızı bütün nailiyyətlərimizin hamısından üstün olan nailiyyət hesab edirdi.Əslində bu yolda mübarizə aparan ziyalılarımıza hörmət və ehtiram göstərirdi. Doğrudan da, XX əsrin 50-ciillərində Azərbaycan dilinin dövlət idarələrində tətbiq olunması, bu dilin respublikada hakim olması yolundamübarizə aparanların başına olmazın oyunlar açdılar. Ancaq biz o dövrdə dilimizi qoruduq, saxladıq. Beləliklə,Heydər Əliyev tarixi keçmişimizə hörmət bəsləyirdi və deyirdi: “Azərbaycanda rus dili nə qədər hakim oldusada, vaxtilə Azərbaycanda nə qədər çalışdılar ki, Azərbaycan dilini sıxışdırıb çıxarsınlar, rus dilini genişyaysınlar, amma biz dilimizi qoruduq, saxladıq. Biz dilimizi itirmədik. İndi biz dilimizdə sərbəst danışırıq vəhər bir mürəkkəb fikri öz dilimizdə ifadə etməyə qadirik. Bu, böyük nailiyyətdir”.Ümummilli lider Heydər Əliyev yeni konstitusiya layihəsinin hazırlanmasında dövlət dilinin adı ilə bağlı çoxqətiyyətli, cəsarətli fikirlər söyləməklə yanaşı, tarixi bir addım da atdı. Bu da Azərbaycan Respublikasının465