AzÉrbaycanÄ±n dÃ¶vlÉt rÉmzlÉrinÉ vÉ atributlarÄ±na dair mÉqalÉlÉr

More documents

Recommendations

Info

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────əcdadlarından eşitdikləri bitki, heyvan, dağ, dərə və s. adlarından ibarət maraqlı əhvalatları qələmə alıb kasetlərəköçürərək Laypsiqdə Maks Plank institutuna verib. İndi onlar orada saxlanılır. Ancaq indi həmin nhanda dilindədanışan bir nəfər də qalmayıb. Canlı dilin ölüb sıradan çıxması haqqında daha bir əhvalat: 82 samiti və 3 saitiolan Qafqazda kəraim dilində əvvəllər 50.000 adam danışırdı. Bu dildə axırıncı danışanın 1984-cü ildə 82 yaşıolub.Bu tale dünyanın bütün dillərinə qismət ola bilər. İndi 6500 dilin 273-də 1 milyon adam danışır. Proqnozlaragörə, XXI əsrin sonlarına bu dillərin 2000-i ölüb gedəcək.Bu gün bu dillərdən ikisinin taleyi çox düşündürücüdür. Onlardan biri alman, o birisi isə bizim dilimizdir.Alman dilində indi 100 milyon, Azərbaycan dilində isə 50 milyon adam danışır. Dünya dahilərinin bir neçəsininyazıb yaratdığı dillərin taleyi bu proqnozlara görə yaxşı gözlənilmir. Söhbət Lüter, Kant, Heqel, Qöte, Einşteyn,Kafka, Mann, Qras və ya Nəsimi, Füzuli, Vaqif, Sabir, Şəhriyar və daha kimlərin danışdıqları, yazıb-yaratdıqlarıdillərdən gedir.İndi gənclər qrammatikaya və tələffüz qaydalarına fikir vermirlər. Danışanda elə bil saqqız çeynəyirlər.Onların dilində sms, top, hot, super, hendi, mobil, çat, download, portal, webside kimi yüzlərlə söz işlənir ki,heç onların fərqinə varmırlar. Bu sözlər qlobal dilin hücumudur, onları götürən dillərin isə fəryadıdır. Məndemirəm ki, lap təmiz dilimiz olsun. Bu heç mümkün olan şey deyil. Amma öz dilimizin qayğısına qalmalıyıq.Alman alimləri maraqlı tədqiqat aparıblar: görkəmli şairlər Qöte və Haynə hər cümlədə orta hesabla 30-36 sözişlədiblər.T.Mann “Yozef və onun qardaşları” romanında bir cümlədə 347 söz işlədib. Ancaq indi orta hesabla5-13 söz işlənir. Radio və televiziya verilişlərində isə möcüzə baş verir. Bir də görürsən xəbərlərdə deyilir:/London dağılır//, /Liviya çökür//, !Bu lap əladır ki! və s. Biz az danışmağın gözəlliyi haqda çox eşitmişik.Məsələn, hər cümlənin başında “ABŞ prezidenti Barak Obama” deməyin nə mənası var?! Elə bircə /Obama/desək, hər şey aydın olur. Kino başlıqlarındakı kimi və ya hər yerdə qısa cümlə işlətmək savadsızlığın və dilsəriştəsizliyinin əlamətidir. Elə rəsmi dövlət vəzifəsində oturan adamın dialektdə danışması da auitoriyayahörmətsizliyin əlamətdir. Bu gün özümüzdə istehsal olunan məhsullara və ya öz düşüncəmizə uyğun şeylərəxarici adların verilməsi heç cür başa düşülən deyil. “Bonaqua, Nightbar, supermarket, medical club, Talk-show?Job Center? Service Point” kimi bildiriş xarakterli sözlərə nə ehtiyac var?Fransada belə bir qayda var. Öz sözünün əvəzinə yad söz işlədən adam rəsmi şəkildə cərimə olunur. VaxtiləKanadanın Kvebek əyalətində xüsusi dil polisi yaranmışdı və o polis fransızca danışmayanları cəzalandırırıdı.Düzdür, bu tədbir növbəti seçkilərə qədər davam elədi. Yeni seçilən partiya bu qanunu ləğv elədi.Hazırda ingilis dilinin yayılmasında ingilislərdən daha çox başqa millətlərin nümayəndələri canfəşanlıqedirlər. İngiltərənin nüfuzlu Oksford universiteti danimarkalı alim Fillipsonun “Linqvistik imperializm” adlıkitabını çap edib. Bununla ölkənin böyük universitetlərindən biri həmin problemə bir növ öz mövqeyinibildirmiş oldu.Avropa Şurasında FDP-dən almaniyalı deputat ingiliscə danışmağı pis hadisə saymır.Brüsseldə 2012-ci ilin iyul ayında belə bir qərar verilib ki, Aİ-də sənədlər, çıxışlar və digər mətnlər ingiliscəçap olunmalıdır. Bunu kəskin tənqid atəşinə tutan Ş.Matias bildirdi ki, Avropa qurumlarında ən çox deputatAlmaniyanın payına düşür-25 %, halbuki ingilislər fransızlarla bir yerdə deputatların ümumi sayının 16 %-nitəşkil edirlər. Alman parlamenti (Bundestag) Avropa İttifaqına rəsmi müraciət göndərdi ki, sənədlər almancaolsa, o zaman onları müzakirə edə bilərlər.Mədəniyyətlərarası əlaqələrin bir forması da turizmdir. Turizmin həm mədəniyyətlərin tanınmasında vəyayılmasında, həm də fərdlərarası əlaqələrin genişlənməsində mühüm rol oynadığını indi hamı etiraf edir.Turizm həm də yaxşı gəlir mənbəyidir. İndi bu sahədə də dil baxımından çox acınacaqlı bir vəziyyət yaranıb.Məsələn, Şəkiyə bir turist dəstəsi gəlirsə, əvvəlcədən sifariş verilir ki, ekskursiya ingiliscə olsun. Bu, odeməkdir ki, turistlərin hansı ölkədən gəlmələrinə baxmayaraq ekskursiya ingilis dilində olmalıdır. Bu, biraksiomdur. Hazıda dünyanın ən böyük ixtisas jurnalları (90 %-i) ingilis dilində çap olunur. Hətta almanunuversitetləri magistr qəbulunu ingilis dilində aparır. Almaniyanın ən böyük qəzeti “Süddeutsche Zeitung” 7böyük konqresin ingilis dilində keçirilməsilə bağlı elan vermişdi. Beləliklə, planetimizdə monomədəniyyətformalaşır ki, bu da bütün dünyanı məhvə doğru aparır.Hazırda ağıllı başlar monodilliyin qarşısını almaq üçün tədbirlər görməlidirlər. Biz monomədəniyyətin vəmonodilli ölkənin nümunəsini qonşumuz Ermənistanda görmüşük. Bu monomədəniyyət cəmiyyəti necə məhdudvə çıxılmaz edir, milli eqoizm dövlətin siyasi kursuna çevrilir, özünəvurğunluq və qüsursuzluq sindromuyaradır. Hələ böyük V.fon Humboldt yazırdı ki, müxtəlif dillər dünyagörüşlərin müxtəlifliyi deməkdir. Bir dilbilən heç vaxt düşüncə müxtəlifliyinin nə olduğunu dərk edə bilməz.480
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────“Xalq Cəbhəsi”.-2014.-31 oktyabr.-N 198.-S.11.481
Page 1 and 2:
Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
Page 409 and 410:
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
Page 419 and 420:
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
Page 429 and 430: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 479: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 531 and 532:
Page 533 and 534:
Page 535 and 536:
Page 537 and 538:
Page 539 and 540:
Page 541 and 542:
Page 543 and 544:
Page 545 and 546:
Page 547:
show all

AzÉrbaycanÄ±n dÃ¶vlÉt rÉmzlÉrinÉ vÉ atributlarÄ±na dair mÉqalÉlÉr

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

AzÉrbaycanÄ±n dÃ¶vlÉt rÉmzlÉrinÉ vÉ atributlarÄ±na dair mÉqalÉlÉr