Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────sosial və mənəvi sahələrinə dövlətin müdaxiləsi imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirir və öznövbəsində, dövlətdən cəmiyyət qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməsini tələb edirdi.Sosialist tipli Konstitusiya modelləri İkinci Dünya müharibəsindən sonra SSRİ-nin 1936-cı ilKonstitusiyasının böyük təsirinə məruz qalmışdılar. Bununla yanaşı, onlar kommunist və fəhlə partiyalarıtərəfindən irəli sürülən nəzəri konsepsiyalardan irəli gələn özünəməxsus xüsusiyyətlərə də malik idilər. Həminkonstitusiyalara uyğun olaraq hesab olunurdu ki, sosialist ölkələri ictimai və konstitusion inkişaflarında iki əsasmərhələdən keçməlidirlər: sosializmin əsaslarının qurulması və inkişaf etmiş sosializmin qurulması.50-ci illərin sonu, 60-cı illərin əvvəllərində bir çox sosialist ölkələrində cəmiyyətin sosialist strukturununvə iqtisadi sisteminin yenidən qurulması başa çatdı. Bir sıra ölkələr sosializmin əsaslarının və inkişaf etmişsosialist cəmiyyətinin qurulmasını elan etdilər. Bu, onların konstitusion inkişafında yeni addım və ya modernkonstitusiyaların meydana çıxması demək idi (Bolqarıstanın 1971-ci il, ADR-in 1967-ci il, Macarıstanın 1972-ciil, Polşanın 1976-cı il konstitusiyaları). Onlarda kommunist (fəhlə) partiyalarının aparıcı rolu barədə müddəalartəsbit edilir, cəmiyyətin siyasi sisteminin elementlərinin rolu dəqiq şəkildə müəyyən olunur, cəmiyyətininkişafının məqsədi kimi sosializm və kommunizmin qurulması bəyan edilirdi.Sosialist ölkələrinin konstitusion inkişafında ümumi tendensiyalar SSRİ-nin 1977-ci il Konstitusiyasındadaha aydın şəkildə təzahür edirdi. 1978-ci il aprel ayının 21-də Azərbaycan SSR-in sonuncu Konstitusiyası AliSovetin növbədənkənar 7-ci sessiyasında qəbul edildi. Azərbaycan SSR-in 1978-ci il Konstitusiyası ötənqanunlara nisbətən öz müsbət və həmin dövr üçün cəsarətli, mütərəqqi müddəaları ilə seçilirdi. Ümummilliliderimiz Heydər Əliyevin hakimiyyəti illərinə təsadüf edən bu Konstitusiyada ilk dəfə olaraq Azərbaycan dilidövlət dili kimi bəyan olundu. Konstitusiyanın ikinci bölməsi vətəndaşların hüquq və azadlıqlarınıngenişləndirilməsi, onların yeni məzmunla və əlavə maddi, hüquqi və siyasi təminatlarla zənginləşdirilməsi iləsəciyyələnirdi. 1978-ci il Konstitusiyasına sovet Azərbaycanının əvvəllər qüvvədə olan konstitusiyalarındanəzərdə tutulmayan yeni hüquqlar, azadlıqlar və vəzifələr daxil edilmişdi. Ən əsası isə, bu hüquqların təminolunması üçün yaxşı zəmin yaradılmışdı. Lakin bu konstitusiyanı hələ sovet məfkurəsindən, marksizm-leninizmideyasından azad, müstəqil Azərbaycan dövlətinin konstitusiyası adlandırmaq qeyri-mümkün idi.Bu mərhələdə müstəmləkə asılılığından azad olan ölkələrin konstitusion inkişafının da öz xüsusiyyətlərivar idi. Şərti şəkildə qeyd etmək olar ki, həmin ölkələrin konstitusion inkişafı iki mərhələdən keçmişdir:birincisi - 40-cı illərin sonu 60-cı illərin ortaları, ikincisi - 60-cı illərin ortalarından 80-ci illərin sonunadək.Konstitusion islahatların həyata keçirilməsinin səbəbi cəmiyyətdə və dövlətdə demokratik xarakterliyenidənqurma proseslərinin aparılmasına cəhd göstərilməsi ilə bağlı idi. Bu proses geniş miqyas aldı və yalnızmilli deyil, həm də onun bütün mərhələlərində işlənib hazırlanan ümumdünya konstitusion inkişaf təcrübəsinəzərə alınmaqla əsas qanunların qəbul edilməsinə gətirib çıxardı.Bu konstitusiyalar müasir konstitusio-nalizmin ümum qəbul edilmiş nailiyyətlərini — hakimiyyətinbölünməsi prinsipi, hüquqi və sosial dövlət haqqında müddəalar, insan hüquq və azadlıqları sahəsindəbeynəlxalq standartları əks etdirirlər.XX əsrin sonunda Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini əldə etdi. 18 oktyabr 1991-ci ildə AzərbaycanRespublikasının Dövlət Müstəqilliyi haqqında 32 maddədən ibarət olan Konstitusiya Aktı qəbul olundu.Azərbaycanın 1978-ci il Konstitusiyasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktına zidd olmayannormaları yeni Əsas Qanun qəbul edilənədək öz hüquqi qüvvəsini saxladı. Həmin dövrlərdə siyasi hakimiyyətdəolan şəxslərin öz xalqına qarşı xəyanəti, sonradan dövlət idarəçiliyi sahəsində heç bir səriştəsi olmayaninsanların siyasi hakimiyyətdə təmsil olunması ölkəmizi ağır, qeyri-sabit vəziyyətə saldı, vətəndaş qarşıdurmasıilə üzləşdirdi. Nəinki yeni konstitusiyanın qəbul edilməsi mümkün oldu, hətta müstəqilliyimizin itirilməsitəhlükəsi yarandı. Belə bir ağır vəziyyətdə xalqın təkidli tələbi ilə yenidən hakimiyyətə qayıdan HeydərƏliyevin böyük və yorulmaz siyasəti nəticəsində ölkədə vətəndaş müharibəsinin qarşısı alındı, dövlətmüstəqilliyi qorundu, erməni təcavüzünün qarşısı alınaraq atəşkəs əldə edildi. 1993-94-cü illərdə ölkə daxilindəbaş verən terror aktlarının, dövlət çevrilişlərinə cəhdlərin qarşısı alındı və müstəqil AzərbaycanKonstitusiyasının qəbulu üçün zəmin yaradıldı.2 may 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi yeni Konstitusiya layihəsini hazırlayankomissiyanın tərkibini təsdiq etdi. Dövlət komissiyası ümummilli lider Heydər Əliyevin sədrliyi ilə yeniKonstitusiyanın layihəsini hazırladı və bu layihə ümumxalq müzakirəsinə verilmək üçün 1995-ci iloktyabrın 15-də mətbuatda dərc edildi. Azərbaycan ictimaiyyəti yeni Konstitusiya layihəsinin müzakirəsindəböyük fəallıq göstərərək Konstitusiya layihəsinə 2450 təklif verdi. 1995-ci il noyabrın 12-də keçirilənreferendumda müstəqil Azərbaycan dövlətinin ilk Konstitusiyası qəbul olundu. Bu Konstitusiyanın memarı269