Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası ilk növbədə milli hüquq sahəsidir. Hüquq anlayışıçoxmənalıdır. Geniş mənada hüquq həm sosial münasibətləri nizamasalma vasitəsinə, həm də bu sosialnizamasalma vasitəsini öyrənən fundamental elm kimi başa düşülür. Yəni hüquq qanunvericiliklə normayaçevrilir, tətbiq, tədris və tədqiq edilir.Hüquq sosial hadisə olduğuna görə cəmiyyətdən cəmiyyətə müəyyən məsələlərdə fərqlənir. Bütünölkələrin konstitusiya hüququ eyni deyildir. Onlar bir-birindən bəzi xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir. Məsələn,Amerika Birləşmiş Ştatlarının konstitusiya hüququ Fransanın konstitusiya hüququndan fərqlənir. Bu, təbiidir.Bununla yanaşı, bütün konstitusiya hüququ elminin oxşar cəhətləri də var. Məsələn, əksər ölkələrin konstitusiyahüququ dövlət, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri və əlaqələri nizama salır. Konstitusiya hüququdövlət və cəmiyyətin təşkilinin, şəxsiyyətin hüquqi statusunun, yerli idarəetmənin və özünüidarəetməninəsaslarını tənzimləyən hüquq sahəsidir.Konstitusiyamızın milli hüquq sisteminə gətirdiyi mühüm yeniliklərdən biri də hüquqi dövlətin ayrılmazatributu olan və müasir tələblərə cavab verən müstəqil məhkəmə hakimiyyətinin yaradılması olmuşdur. ƏsasQanunda öz əksini tapan prinsiplər çərçivəsində ölkəmizdə daha sonra həyata keçirilmiş məhkəmə-hüquqislahatları məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının bir sıra yeni funksiyalar əldə etməsinə geniş imkanlar yaratmışdır.Azərbaycanda ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsini təmin etmək məqsədilə müstəqil məhkəməhakimiyyətinin yaradılmasına yönəlmiş qanunvericilik bazası formalaşmış, hər kəsin hüquq və azadlıqlarınındaha səmərəli təmin edilməsi üçün çoxpilləli məhkəmə sistemi yaradılmışdır.Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının xüsusiyyətlərindən biri də həmindövrədək ölkəmizdə məhkəmə sistemi üçün səciyyəvi olmayan yeni institutun, dövlətçilik tariximizdə ilk dəfəolaraq konstitusiya nəzarəti orqanı - Konstitusiya Məhkəməsinin təsis edilməsi olmuşdur. 1998-ci il iyulun 14-də Milli Məclisin qərarı və ulu öndər Heydər Əliyevin Konstitusiya Məhkəməsinin müstəqilliyini və hakimlərinhüquqi statusunu təmin etmək məqsədilə imzaladığı fərmanla bu orqan rəsmi fəaliyyətə başlamışdır.Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi normativ-hüquqi aktların Konstitusiyaya vəhüquqi iyerarxiyada özündən üstün qüvvəyə malik aktlara uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsi, Konstitusiyanınvə qanunların şərh edilməsi, hakimiyyətlər arasında səlahiyyətlər bölgüsü ilə bağlı mübahisələrin həll edilməsi,seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsi kimi səlahiyyətlərə malikdir. Qeyd etmək lazımdır ki, busəlahiyyətlər həm də ölkəmizin tarixində ilk dəfə olaraq məhkəmə hakimiyyətinin Konstitusiya Məhkəməsinintimsalında prinsipcə yeni fəaliyyət istiqamətləri və səlahiyyətlər əldə etməsi baxımından diqqətəlayiqdir.Qanunvericilikdə Konstitusiya Məhkəməsinin əsas məqsədləri Konstitusiyanın aliliyinin təmin edilməsivə hər kəsin hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi kimi müəyyənləşdirilmişdir. Məhkəmə müstəsna olaraqKonstitusiyanın və qanunların ona verdiyi səlahiyyətlər çərçivəsində qəbul etdiyi qərarlarla bu məqsədlərihəyata keçirir və milli hüquq sistemimizə öz töhfəsini verir.Konstitusiya Məhkəməsi fəaliyyətə başladığı ilk dövrdən üzərinə düşən vəzifələrin öhdəsindənlayiqincə gəlməyə çalışmış, insan hüquq və azadlıqlarının daha səmərəli həyata keçirilməsinə imkan verənqərarları ilə qısa müddətdə ictimaiyyətin etimadını qazanmışdır.Ötən müddət ərzində Konstitusiya Məhkəməsinin plenumu tərəfindən ümumilikdə 235 qərar və 52qərardad qəbul edilmişdir. Qərarların böyük bir hissəsi insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsi ilə bağlıolmuşdur.Konstitusiya Məhkəməsinin 2005-ci il 25 yanvar tarixli qərarının hüquqi mövqeyinə görə, "KonstitusiyaMəhkəməsinin hüquqi mövqelərinin qüvvəsi onun qərarlarının hüquqi qüvvəsinə bərabər olduğundan və ümumixarakter daşıdığından yalnız konstitusiya işinin predmetini təşkil etmiş hala deyil, hüququn mənbəyi kimihüququn realizəsi təcrübəsində rast gəlinən analoji hallara da şamil edilməlidir". Bu isə Məhkəmənin insanhüquq və azadlıqlarının pozuntusu ilə bağlı konkret işlər üzrə çıxardığı qərarlarının hüquq tətbiqedici orqanlar, ocümlədən məhkəmələr üçün hüququn mənbəyi qismində çıxış etməsini ehtiva edir.Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi fəaliyyətə başladığı ilk günlərdən həyatakeçirdiyi beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində xarici ölkələrin konstitusiya məhkəmələri, Avropa Şurası, ATƏT,Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyəti və bir sıra beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrinmöhkəmləndirilməsinə və genişləndirilməsinə böyük diqqət yetirir.Belə ki, Konstitusiya Məhkəməsinin dəvəti ilə Türkiyə, Rusiya, Almaniya, Belçika, Çexiya, Slovakiya,Macarıstan, Sloveniya, Ukrayna, Gürcüstan, Moldova, Litva, Latviya, Bolqarıstan və digər ölkələrinkonstitusiya nəzarət orqanlarının, o cümlədən İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin hakimləri vəəməkdaşları ölkəmizə rəsmi səfərlər etmişlər.284