Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Konstitusiyanın hüquqi dövlət quruculuğu meyillərinin tələblərindən irəli gələrək ötən dövr ərzində birsıra yeni institutlar, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi yaradılmış və fəaliyyətəbaşlamışdır.Məlum olduğu kimi, konstitusiya nəzarəti orqanları ayrı-ayrı dövlətlərin hüquq sistemində xüsusimövqeyə, spesifik təyinata və funksiyalara malik olurlar.Qanunvericilikdə Konstitusiya Məhkəməsinin əsas məqsədləri Konstitusiyanın aliliyinin təmin edilməsivə hər kəsin hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi kimi müəyyənləşdirilmişdir. Məhkəmə müstəsna olaraqKonstitusiyanın və qanunların ona verdiyi səlahiyyətlər çərçivəsində qəbul etdiyi qərarlarla bu məqsədlərihəyata keçirir və milli hüquq sisteminə öz töhfəsini verir.1998-ci ildən yaranmış Konstitusiya Məhkəməsi fəaliyyətə başladığı ilk dövrdən üzərinə düşən vəzifələrinöhdəsindən layiqincə gəlməyə çalışmış, insan hüquq və azadlıqlarının daha səmərəli həyata keçirilməsinə imkanverən qərarları ilə qısa müddətdə ictimaiyyətin etimadını qazanmışdır.Ötən müddət ərzində Konstitusiya Məhkəməsi ümumilikdə 186 qərar və 40 qərardad qəbul etmiş və buqərarların böyük bir hissəsi birbaşa və ya dolayısı ilə məhz insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsi iləbağlı olmuşdur. Qərarlardan 74-ü isə fərdi şikayətlər əsasında qəbul edilmişdir. Qeyd etmək istərdim ki, fərdişikayət institutunun yeni yaranmasına baxmayaraq, vətəndaşlar bu hüquqlarından fəal istifadə edirlər.Konstitusiya Məhkəməsinin insan hüquq və azadlıqlarının pozuntusu ilə bağlı konkret işlər üzrə çıxardığıqərarlar hüquq tətbiqedici orqanlar, o cümlədən məhkəmələr üçün hüququn mənbəyi qismində çıxış edir. Fərdişikayətlər əsasında çıxarılmış qərarlar, həmçinin onlarda ifadə olunan hüquqi mövqelər baxımından çox böyükpraktiki əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, məhkəmənin hüquqi mövqelərinin qüvvəsi onun qərarlarının hüquqiqüvvəsinə bərabər olduğundan və ümumi xarakter daşıdığından, yalnız konstitusiya işinin predmetini təşkiletmiş hala deyil, hüququn mənbəyi kimi hüquq tətbiqetmə təcrübəsində rast gəlinən analoji hallara da şamiledilir.Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi yarandığı gündən xarici ölkələrin konstitusiya nəzarətiorqanları ilə, o cümlədən Avropa Şurası, ATƏT, Amerika Hüquqşünaslar Assosiasiyası (ABA-CEELİ),Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyəti (GTZ) və başqa beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrinmöhkəmləndirilməsinə və genişləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirir.Konstitusiya Məhkəməsinin dəvəti ilə Rusiya, Almaniya, ABŞ, Belçika, Çexiya, Slovakiya, Macarıstan,Sloveniya, Türkiyə, Norveç, İspaniya, Ukrayna, Gürcüstan, Moldova, Litva, Latviya, Qırğızıstan və digərölkələrin konstitusiya nəzarəti orqanlarının, o cümlədən İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinintəmsilçiləri dəfələrlə ölkəmizə işgüzar səfərlər etmişlər.Konstitusiya ədalət mühakiməsi, insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, demokratik cəmiyyətinyaranması və s. məsələlərə həsr olunmuş beynəlxalq səviyyəli birgə seminar və konfransların təşkili ilə yanaşı,həmçinin xarici ölkələrin konstitusiya məhkəmələrinə təlim və tanışlıq səfərləri də təşkil edilmişdir.Yaxın bir neçə il ərzində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi ilə Türkiyə, Belarus vəMoldova konstitusiya məhkəmələri arasında ikitərəfli qarşılıqlı əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumlarıimzalanmışdır.Son vaxtlar beynəlxalq fəaliyyət çərçivəsində Avropa Şurası və Hüquq Vasitəsilə Demokratiya UğrundaAvropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə əməkdaşlığa mühüm yer verilir. Azərbaycan tərəfinin dəvətinəəsasən, komissiyanın ekspert qrupu dəfələrlə ölkəmizdə səfərdə olmuş, qanun və hüquq islahatları sahəsində, ocümlədən "Konstitusiya Məhkəməsi haqqında" qanun və məhkəmənin daxili nizamnaməsinin layihələrinə dairrəy və təkliflərini vermişlər.Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının qəbul edilməsinin 15-ci ilinin tamam olması ilə əlaqədar bugünlərdə Konstitusiya Məhkəməsi Avropa Şurası Venesiya Komissiyası, Almaniya Texniki ƏməkdaşlıqCəmiyyəti və ATƏT-in Bakı ofisi ilə birgə "İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin konstitusiyamexanizmi" mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirir. Tədbirdə Almaniya, Belarus, Türkiyə, Gürcüstan, Litva,Rusiya, Qazaxıstan, Latviya, Ukrayna, Estoniya konstitusiya məhkəmələrindən və İnsan hüquqları üzrə AvropaMəhkəməsindən nümayəndələrin iştirak edəcəyi gözlənilir.Nəhayət, yekun olaraq qeyd etmək istərdim ki, hüquqi dövlət quruculuğunun təməli olan Konstitusiyanınmövcudluğu özlüyündə hələ demokratik dəyərlərin bərqərar olması demək deyildir. Bunun üçün, ilk növbədə,Konstitusiya müddəalarının şərtsiz icrasına nail olmaq zəruridir. Konstitusiyaya ciddi riayət dövlətçiliyin uğurluinkişafının və cəmiyyətdə vətəndaş həmrəyliyinin əsasıdır. Əsas Qanunumuzun potensialı o vaxt tamreallaşacaq ki, həm dövlət orqanları, həm qeyri-hökumət təşkilatları, həm də ayrı-ayrı şəxslər, bir sözlə, bütün263