Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Qloballaşma dövründə Azərbaycan dilinin qorunması obyektiv sosial zərurətdir"Azərbaycan xalqının dili onun milli varlığını müəyyən edən başlıca amillərdəndir".Heydər ƏLİYEVXXI əsr əbəs yerə sürət əsri adlandırılmır: dünya sürətlə qloballaşır - bu qarşısıalınmaz proses obrazlışəkildə "oxundan çıxmış yay"la müqayisə oluna bilər. Qloballaşma, sadəcə, ölkələr arasında coğrafiiqtisadisərhədlərin aradan qalxması, dünyanın sürətlə kiçilməsi, yaxud həyat tərzi və davranışlarınvahid standartlarının yaranması, iqtisadiyyatın transmilliləşməsi zəminində cərəyan etmir. Yeni dünyanizamı kütləvi mədəniyyət stereotipləri formalaşdıraraq ayrı-ayrı xalqların milli özünəməxsusluğuna,milli-mənəvi dəyərlərinə, tarixən formalaşmış mental dəyərlərinə, dilinə, mənəviyyatına mənfi təsirgöstərir.Ən müxtəlif mövqe və yanaşmalardan asılı olmayaraq qloballaşmaya doğru istiqamətlənmiş nəhənginteqrasiya magistralı bütün planeti öz ardınca aparır. Bu gün nə qloballaşma proseslərinin, nə də elmi-texnikitərəqqinin qarşısına sipər çəkmək mümkündür. Mümkün və həm də zəruri olan bu proseslərin doğurduğu çeşidliproblemləri əvvəlcədən müəyyənləşdirərək qabaqlayıcı tədbirlər görmək, milli-mənəvi dəyərlərin zərərçəkməsinin qarşısını almaq gərəkdir. Bu qlobal problem hazırda bütün dünya alimlərini səylərini birləşdirməyə,insanların normal fiziki, sosial, mənəvi yaşam tərzinə yönələn açıq təhdidlərə qarşı səmərəli mexanizmlərüzərində düşünməyə məcbur edir. Mümkün olan ən optimal variant bu prosesə hər bir etnosun milli-mənəvi"Mən"ini dərk edərək qoşulmasından ibarət ola bilər. Bəlkə də bu zərurətin dərkindən doğan həqiqətinnəticəsidir ki, indi qloballaşma ayrı-ayrı xalqların etnik-mənəvi köklərinə yenidən dönüşü ilə xarakterizə olunur.Yeni geosiyasi şəraitdə dünyada hegemonluq iddiasına düşərək qərbləşmə və qloballaşmanın dirijoru qismindəçıxış edən fövqəlgüc dövlətləri ideoloji silah kimi öz dillərinin (ingilis, fransız, rus və s.) bütün ölkələrdə genişyayılmasına, bir növ, ideya müstəmləkəçiliyinə çalışırlar.Fəlsəfi dilçilik məktəbinin banisi, alman dilçisi V.Humboldt yazır ki, "xalqın dili onun ruhudur və xalqınruhu onun dilidir - bundan da güclü olan eynilik təsəvvür etmək çətindir".Ana dili hər bir xalqın, millətin varlığıdır. Hazırda hər bir xalq, etnos özünəməxsusluğunu, milli ruhunu vəmənəvi irsini qorumağın ümdə şərtlərindən biri kimi ana dilini yad təsirlərdən, assimilyasiyadan qorumağaçalışır. Dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan xalqlar dil amilini tarixi mədəniyyətin və digər özünəməxsusxüsusiyyətlərin kompleks halında birləşdiyi unikal hadisə kimi dəyərləndirirlər. Dilin suveren xarakterə malikolduğunu təsdiqləyən əsas amillərdən biri də budur ki, o, istənilən xalq və ya etnos üçün ən ümdə fərqlənməetalonu kimi qəbul edilir. Milliyyətin təyinində ən mühüm amil olması səbəbindəndir ki, dillə millət məfhumlarıçox vaxt eyni anlamda qavranılır. Bu prinsip, demək olar ki, bütün sosioloq, kulturoloq və digər fikir adamlarıtərəfindən mənimsənilmişdir. Dil birliyi təmin edilməyən bir cəmiyyətdə milli kimlik və milli şəxsiyyət axtarışıda mənasızdır.Qloballaşan dünyanın yeni çağırışlarına müsbət cavab verən Azərbaycan bu prosesin müəyyən neqativtəsirlərini də nəzərə alır, xüsusən mühüm siyasi mədəniyyət hadisəsi olan milli dilin təmizliyinin qorunmasınaçalışır. Ana dilinə yüksək məhəbbət azərbaycançılıq ideologiyasının milli mahiyyətini açmaqla yanaşı,xalqımızın etnik fərdiliyini özündə təcəssüm etdirən mühüm amildir. Azərbaycan dilinin dövlət dili olaraqişlədilməsi müstəqil dövlətçiliyimizin mühüm atributlarından biri kimi həm də dünya azərbaycanlılarının millimədəniözünüifadə ehtiyaclarının ödənilməsinə imkan yaradır.Görkəmli rus yazıçısı Konstantin Uşinski demişdir: "Bir millətin, xalqın varını, dövlətini əlindən alsan, omillət ölməz, yaşayar. Ancaq ana dilini əlindən alsan, həmin millət məhv olar, ondan əsər-əlamət qalmaz".Xalqımız tarix boyu müxtəlif təsirlərə, ərazi işğalına məruz qalsa da, ana dilinin özünəməxsusluğunu,zənginliyini və saflığını qoruyub saxlamış, zənginləşdirmişdir. 70 illik SSRİ kimi böyük imperiyanın tərkibindəyaşayan Azərbaycan xalqı rus mədəniyyətinin hegemonluğu və ifrat ideoloji-siyasi təsiri şəraitində milli-mənəvidəyərlərinin ifadəçisi olan ana dilini unutmamış, onu göz bəbəyi kimi qorumuşdur. Milli ideallara bağlışəxsiyyət olan Heydər Əliyev dühası hələ respublikaya birinci rəhbərliyi dövründə böyük vətənpərvərliklə,siyasi iradə və əzmlə nəinki ana dilinin sıxışdırılmasına yol verməmiş, eyni zamanda, onun inkişafına xidmətedən çoxsaylı tədbirlər həyata keçirmişdir. 1969-cu ilin sentyabrında Azərbaycan Dövlət Universitetinin 50 ililkyubileyində Azərbaycan dilində səlis çıxış edən respublika rəhbəri Heydər Əliyev ana dilinin qorunması və448