Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────hissəsini orta məktəb müəllimləri və pedaqoqlar yazıblar. Yəni, uzun müzakirələrdən sonra dərsliklər yazılıb.Belə deyək ki, tədris müəssisələrində də kifayət qədər savadlı orta məktəb müəllimləri fəaliyyətdədir. Ammadilin qrammatikasını bilmək lazımdır. Bu sahədə son zamanlar jurnalistika sahəsində problemlər yaşanır. Birzamanlar jurnalistika fakültəsinə ən azı filologiya fakültəsini bitirməyən təhsilli mütəxəssisləri mətbuata yaxınqoymazdılar. Nə televiziyaya, nə radioya, nə yazılı informasiya vasitələrinə. Amma indi dövr elə gəlib ki, kiminağlına nə gəldi yazır. Bu gün bizim istənilən qəzetimizdə həmin fərdlər çalışırlar. O şəxslər jurnalistika təhsilialmayıblar. Belə insanlar bilmirlər ki, cəmiyyətlə nə dildə danışmaq lazımdır. Yalnız sırf öz iddiaları iləməşğuldurlar. Ona görə də, mətbuat siyasiləşdi və reket mətbuata çevrildi. Belə mətbuatda, əlbəttə ki, söyüşolacaq, tərbiyəsiz ifadələr səslənəcək.NİTQ POETİK, QRAMMATİK VƏ LEKSİK NORMALARA ƏSASLANMALIDIRVaqif Qurbanov:- Burada təkcə dilçilik məsələləri deyil, nitq problemləri də ortaya çıxır. Mən mətbuatda, radioda,televiziyada çalışanların nitqinə diqqət yetirirəm. Özüm nitq mədəniyyətindən dərs dediyimə görə, düşünürəmki, nitq poetik, qrammatik və leksik normalara əsaslanmalıdır. Biz orta məktəbdən öyrədə bilmirik ki, şivədəyox, ədəbi dildə danışmaq lazımdır. çünki bəzi müəllimlər də, buna lazımı səviyyədə yiyələnə bilməyiblər. Nəqədər çalışsaq da, biz bunu öyrənə bilmirik. Bütün dərsliklərdə yazılış və deyiliş formaları fərqləndirilir.Bilmirəm nədənsə biz bunu öz təfəkkürümüzə yeridə bilmirik. Bununla bağlı konkret faktlar da var. Məsələn,biz hələ indiyədək müəyyənləşdirə bilməmişik ki, uşaq sözünün tələffüzü necə olmalıdır. Bir qayda olaraq,şagirdlər orta məktəbdə sözlərin yazılış formasını tələffüz edirlər. Orfoepik forma isə tamamilə yaddan çıxıb. Buda vahid orfoepiya lüğətinin olmaması ilə əlaqədardır.ÜMUMMİLLİ LİDERİMİZ DÜNYANI GƏZƏRKƏN, ƏLİNDƏ İKİ SİLAHTUTURDU: BİRİ BAYRAQ, DİGƏRİ İSƏ DİL İDİVilayət Əliyev:- Mən belə düşünürəm ki, biz belə müzakirələr etməklə toplantının əsas mövzusundan kənara çıxmışoluruq. Məsələnin əsas məğzi hazırkı zamanda respublikamızda ayrı-ayrı telekanallarda, mətbuat səhifələrindəAzərbaycan dili, onun bugünkü ümumi vəziyyəti, bu dilin qorunması və ayrı-ayrı sahələrdə tətbiqindənibarətdir. Bu da çox vacib məsələlərdəndir. Xalqın dili yarandığı gündən onu bir yerə toplamaq üçün bir amalolmuşdur. Lakin dilin qorunması, dilə qayğı, xalq və millət formalaşandan sonra çox aktual probleməçevrilmişdir. Əgər biz 20 il bundan əvvəlki dövrə nəzər salsaq, görərik ki, Azərbaycanda Azərbaycan dilindədanışılan sahələrdə və ayrı-ayrı insanların dilə münasibətində vəziyyət başqa cür olmuşdur. Artıq neçə ildir ki,biz müstəqil dövlət qurmuşuq.Bu dövlət qurulana qədər də bizim dilimiz var idi. Dilimiz yaşayırdı. Onu yaşadan isə xalq idi. Xalqınmüəyyən nümayəndələri idi. Yazı olmadığı bir dövrdə aşıqlarımız, analarımız, el ağsaqqallarımız bu diliyaşatmışdır. Mən deyərdim ki, tarix boyunca Azərbaycan dilinə heç vaxt belə münasibət olmamışdır. Bubaxımdan ki, ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycan dövlətinin qurucusu olmaqla yanaşı, milli-mənəvidəyərlərimizdən olan dilimizin qorunmasına da böyük qayğı göstərmişdir. O, çox böyük uzaqgörənlikgöstərərək, dövlət dil komissiyası yaratdı. Komissiyanın tərkibinə ayrı-ayrı sahələrdə dilçiliklə məşğul olanfiloloq alimləri daxil etdi. çox təəssüf ki, bu komissiya indi fəaliyyət göstərmir. Onun fəaliyyət göstərməməsininəsas problemli cəhəti isə bu sahəyə nəzarətin olmamasıdır. Bu gün Azərbaycan açıq bir ölkədir. Bakınınküçələrində müxtəlif xalqların nümayəndələrini görmək mümkündür. Hətta burada onların müxtəlif peşəsahələrində fəaliyyət göstərdiklərini də müşahidə etmək olar. Belə bir dövrdə dilin qorunması çox mühüməhəmiyyət kəsb etməyə başlayır. Azərbaycan dili beynəlxalq arenaya çıxır.Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev bütün dünya ölkələrini gəzərkən, əlində iki silah tuturdu. Bunlardanbiri bayraq, digəri isə dil idi. O, danışığı, nitqi ilə bütün beynəlxalq təşkilatlarda Azərbaycan dilini səsləndirirdi.O, elə-belə adamın nitqi deyildi. Heydər Əliyev kimi dünyada gedən bütün prosesləri dərk edən bir İnsanın nitqiidi. Bu dildə danışarkən bütün dünyanı Ona qulaq asmağa vadar edirdi. Beləliklə O, Azərbaycan dilinə olanmarağı artırırdı. Heydər Əliyev "Dilimiz necə adlandırılmalıdır" sualı ətrafında aparılan müzakirələrdə belə birfikir səsləndirmişdi ki, dilimiz Azərbaycan dili adlandırılmalıdır. Hələ o zaman Bakıda türkdilli ölkələrinmədəniyyət nazirlərinin toplantısında Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin türk dillərinin bir üzvü olduğunuvurğulamışdı.428