Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Milli qürur və fəxarət rəmziMüstəqillik nemətinə qovuşaraq bəşəri miqyasda özünütəsdiq imkanı qazanan hər bir xalq qurubyaratdığıdövləti dünyaya ilk növbədə milli dövlət atributları ilə təqdim edir. Bütün dövlətləri birbirindənfərqləndirən, xalqların keçdiyi təkamül və inkişaf mərhələlərini, milli kimliyini, dünyagörüşünüsimvolizə edən başlıca atribut isə məhz bayraq olmuşdur. Əsrlərlə davam edən ənənənin davamı olaraqindi də ayrı-ayrı xalqlar bu dövlət atributunu uca tutur, bayraqlarının müxtəlif beynəlxalq tədbirlərdə,həmçinin mötəbər idman arenalarında yüksəklərə qaldırılmasını böyük qürur hissi ilə seyr edirlər.Dövlət bayrağı həm də məxsus olduğu dövlətin suverenlik, istiqlaliyyət rəmzidir.Dövlət müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümü tamam olmuş Azərbaycan xalqı əsrlər boyu milli dövlətiniqurmaq, bayrağını ucaltmaq idealı ilə yaşamış, bu yolda mübarizə aparmışdır. Müxtəlif dövrlərdə yaşamışböyük dövlət xadimləri, nüfuzlu sərkərdələr Azərbaycan torpaqlarını vahid bayraq altında birləşdirməyə nailolsalar da, onu daimi edə bilməmişlər. 1918-cı il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasıölkəmizin çoxəsrlik dövlətçilik tarixinin, sosial-iqtisadi və mədəni inkişafının, əsrin əvvəlində başlanmış,Rusiya imperiyasının süqutu ilə daha da genişlənmiş milli azadlıq mübarizəsinin məntiqi yekunu olmuşdur.Müstəqil dövlətçilik ənənələrinin formalaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər xalqın gələcəkinkişaf yolunun müəyyənləşdirilməsi baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir.Cümhuriyyət dövründə respublikada demokratiyanın, hüquq və azadlıqların bərqərar olması, etnik və dinimənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşlara bərabər hüquqların verilməsi, Şərqdə ilk dəfə olaraqqadınların seçki hüququnun tanınması, Azərbaycan dilinin dövlət dili elan edilməsi, təhsil və mədəniyyətininkişafına qayğı göstərilməsi, Bakı Dövlət Universitetinin təsisi, milli ordunun, parlamentin, təhlükəsizlikstrukturlarının formalaşdırılması, mətbuatın inkişafı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qısamüddətlimövcudluğunun parlaq uğurları kimi xatırlanır.Xüsusi vurğulamaq istərdik ki, cümhuriyyət hökumətinin vətəndaşlarda milli özünüdərki, milli ruhugücləndirən mühüm addımlarından biri də dövlət bayrağının hazırlanması və qəbulu olmuşdur. 1918-ci ilnoyabrın 9-da Bakı şəhərində Fətəli Xan Xoyskinin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin iclası olmuş, burada onunmilli bayraq haqqında məruzəsi dinlənilmişdir. Həmin iclasda həmçinin dövlət bayrağı ilə bağlı belə bir qərarqəbul edilmişdir: "Yaşıl, qırmızı və mavi rənglərdən, ağ aypara və səkkizguşəli ulduzdan ibarət olan bayraqmilli bayraq hesab edilsin".Dövlət bayrağındakı göy rəng türk (Azərbaycan) xalqına, qırmızı rəng müasirliyə, yaşıl rəng isə islamsivilizasiyasına məxsusluğu rəmzi ifadə edir. XX əsrin əvvəllərindəki milli istiqlal ideologiyamızın təməlprinsiplərini özündə ehtiva edən türkçülük, islamçılıq və müasirlik düsturunun müəllifi isə görkəmli Azərbaycanmütəfəkkiri Əli bəy Hüseynzadə olmuşdur. O hesab edirdi ki, türkləşmək milli ənənələrin dirçəlməsi, milli dilin,ədəbiyyatın, tarix və mədəniyyətin yüksəldilməsi, islamlaşmaq islamda milli dini-əxlaqi və ümumbəşəridəyərlərin inkişaf etdirilməsi, avropalaşmaq Avropa elm və texnikasının nailiyyətlərini öyrənib onunnəticələrini öz milli elm və mədəniyyətinin inkişafına istiqamətləndirmək, Qərb demokratiyası ənənələrindənistifadə etmək deməkdir. Üçrəngli bayrağımızın üzərindəki səkkizguşəli ulduz isə Azərbaycan xalqınıntəşəkkülündə səkkiz müxtəlif Azərbaycan türk boylarının rəmzi əksini bildirir. Aypara isə türklərdə ləyaqət,islamda mərhəmət, çağdaşlıqda isə millətin dövlətəsədaqət rəmzidir.Onu da xatırlatmaq lazımdır ki, cümhuriyyət hökuməti 1918-ci il martın 23-də dövlət gerbinin və rəsmisənədlərdə üzərində dövlətin adı və gerbi təsvir edilən dövlət möhürünün layihələrinin hazırlanması məqsədiləmüsabiqə elan olunması barədə də qərar qəbul etmişdir. Lakin müsabiqəyə göndərilən layihələrin heç biribəyənilmədiyindən təsdiq olunmamışdır. Buna görə də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hərbi ordenlər, millihimn, dövlət gerbi və möhürü üçün yeni müsabiqənin elan olunmasına yenidən qərar vermişdir. Dövlət gerbinin,orden və medalların hazırlanmasında peşəkar heykəltəraş Zeynal Əlizadə iştirak etmişdir. Onun layihəsindəburaxılmış döş və xatirə medallarında parlament binası, bayraqlar, aypara, səkkizguşəli ulduz, günəşin doğması,gül çələngləri həkk olunmuşdur.1920-ci il yanvarın 3-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti Azərbaycanın dövlət rəmzlərininhazırlanması ilə bağlı xüsusi qərar qəbul etmişdir. Lakin 1920-ci il aprelin 27-də Azərbaycanın Sovet Rusiyasıtərəfindən işğalı nəticəsində milli dövlətçiliyin süqutu bu tədbirlərin başa çatdırılmasına imkan verməmişdir.Beləliklə, 1920-ci il mayın 3-də endirilmiş Azərbaycanın üçrəngli bayrağı 70 il sonra ulu öndər Heydər85