Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Demokratik dəyərlərə əsaslanan Konstitusiya Respublikamızın gələcək inkişaf prioritetlərini dəqiqmüəyyənləşdirməklə yanaşı, insan hüquq və azadlıqlarının təminatını və dövlətin ali məqsədi kimi ön planaçıxarır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi: "Yeni Konstitusiya Azərbaycanda demokratik, hüquqi dövlətinqurulması demokratik vətəndaş cəmiyyətinin yaranması üçün əsaslar yaratmış, bütün təminatları vermişdir.Bizim borcumuz bu təminatlardan konstitusiyanın bizə verdiyi qanuni əsaslardan səmərəli istifadə etmək vəölkəmizdə hüquqi, demokratik dövlət yaratmaq, vətəndaşların, insanların hüquqlarının qorunmasını təminetməkdən ibarətdir". 5 bölmədən, 12 fəsil, 158 maddədən ibarət olan Azərbaycan RespublikasıKonstitusiyasının 48 maddəsinin və yaxud üçdə biri sırf insan hüquq və azadlıqları ilə bağlıdır.Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanmış milli Konstitusiyamız ümumbəşəri ideyalara,ən qabaqcıl dünya təcrübəsinə əsaslanmaqla yanaşı, özündə tarixi ənənələrimizi, Azərbaycan xalqının millimənəvi dəyərlərini ehtiva edir.1995-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiyasını hazırlayan komissiyanınsön doqquzuncu iclasındakı çıxışında Prezident Heydər Əliyev Konstitusiya Komissiyasının bütün üzvlərininlayihənin hazırlanmasında olduqca səmərəli, faydalı, tarixi xidmətlərini vurğulamaqla onu da qeyd etmişdir ki,"Üzərimizə düşən məsuliyyəti biz vicdanla, xalqımıza sədaqətlə həyata keçirmişik və gördüyümüz işə, xalqatəqdim etdiyimiz layihəyə görə fəxr edə bilərik. Hesab edirəm ki, bütün gələcək nəsillərdə meydana çıxacaqsualların hamısına burada cavab var... Komissiyanın Sədri kimi, şəxsən mən bu böyük tarixi sənədinhazırlanmasında öz şəxsi məsuliyyətimi daim dərk etmişəm, bu gün də dərk edirəm. Ona görə də, bu sənədinhazırlanmasına xeyli vaxt sərf etmişəm. Haqqım var deyəm ki, çox zəhmət çəkmişəm. Hər bir kəlmənin, hər birsözün mənasını dəfələrlə araşdırmışam, onun hu gün üçün, gələcək üçün nə qədər əsaslı olmasını dəfələrlə təhliletmişəm. Mən çox rahatlıq hissi ilə bu layihənin altından imza atıram və bu layihəyə görə tam cavabdeholduğumu bu gün bəyan edirəm. Hesab edirəm ki, biz Azərbaycanın bu günü, gələcəyi üçün çox böyük birsənəd - siyasi, hüquqi sənəd yaratmışıq".Konstitusiyamızda ən ciddi məsələlərdən biri hakimiyyətin dövlət orqanları arasında bölüşdürülməsidir.Qeyd etmək lazımdır ki, tarixən mövcud olmuş dövlət quruluşu barədə hüquqi - siyasi təlimlər arasındahakimiyyətin bölüşdürülməsi konsepsiyası mühüm yer tutmuşdur. Hələ keçmiş dövrün mütəfəkkirləri Aristotel,Paduyalı, Mərsili, C.Lok və başqaları deyirdilər ki, dövlətin fəaliyyəti yekcins deyildir və bir neçə fəaliyyətnövünü - qanunvericilik fəaliyyətini, qanunların icrasını, ədalət mühakiməsini özündə birləşdirir. Bu ideyalaraəsaslanaraq XVIII əsrdə yaşamış fransız filosofu və tarixçisi Ş.Monteskye hakimiyyətin bölüşdürülməsinəzəriyyəsini yaratmış və bu da klassik nəzəriyyə kimi qəbul edilmişdir. Onun fikrincə düzgün qurulmuşdövlətdə vahid hakimiyyət ola bilməz. O, cəmiyyətdə bir-birindən asdı olmayan 3 hakimiyyətin - qanunverici,icra və məhkəmə hakimiyyətinin olmasının ideyasını müdafiə edirdi. Həm də bu hakimiyyətlərin bir şəxsin, yaorqanın əlində hər hansı şəkildə birləşdirilməsi mütləq mənafeyin unudulmasına, sui-istifadə təzahürlərinəaparıb çıxarır və şəxsiyyətin siyasi azadlığı ilə bir araya sığmır. Demək olar ki, Ş.Monteskye onun yuxarıdagöstərilən təlimi öz dövründə və sonrakı, o cümlədən, müasir dövrdə birmənalı qarşılanması da, sivilizasiyalıölkələrdə əsas model kimi qəbul olmuşdur. Bununla bərabər müasir dünyamızda hakimiyyətin bu 3 hissəsi -qanunverici, idarəedici, məhkəmə hakimiyyətləri arasında bölgü onlara verilən səlahiyyətlər heç də bərabərdeyildir. Bəzən qanunverici orqan olan parlamentlərin funksiyası heç də qanunvericilikdə məhdudlaşmır,qanunların icrasına da müdaxilə edir, yuxarı eşalonda kadr dəyişikliyi ilə məşğul olurlar. Yaxud heç dəprezidentlərin hamısı eyni hüquqlara malik deyillər və s.Azərbaycan üçün prezidentli respublika üsul - idarəsi əsas götürülməklə 3 hakimiyyətin - qanunverici,idarəedici və məhkəmə hakimiyyətləri olmaqla 3 forması məqbul sayılmışdır.Hakimiyyət bölgüsündə ən müvəffəqiyyətli cəhətlərdən biri respublika Prezidentinin dövlətin vəhökumətin başçısı olmasıdır. Nazirlər Kabineti Prezidentin icra strukturlarından biridir - ən yuxarı pilləsidir.Dünya ölkələrinin praktikası göstərir ki, icra, yaxud icraya nəzarət funksiyasının hakimiyyət strukturlarıarasında müştərəkləşməsi heç də yaxşı nəticələr vermir. Əksinə, bu hal mütəmadi olaraq siyasi böhranlar, hədsizdərəcədə parlament seçkilərinə, kabinet dəyişikliklərinə səbəb olur. Məsələn, İtaliyada II Dünya müharibəsindənsonra baş vermiş hökumət dəyişikliklərinin sayı, ümumiyyətlə, müharibədən sonrakı illərin sayından çoxolmuşdur.Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev Konstitusiyamızda hakimiyyət bölgüsü hakimiyyətin qollarıarasında qarşılıqlı nəzarətin yaranması məsələsindən danışarkən demişdir: "Konstitusiya birinci növbədədövlətlə, hakimiyyətlə xalqın arasında olan münasibətləri özündə əks etdirməlidir. Hakimiyyət bölgüsü ali icra,qanunvericilik məhkəmə hakimiyyəti - bunların hamısı xalqın iradəsinə söykənməli, seçkilər yolu ilə təmin293