Azərbaycanın dövlət rəmzlərinə və atributlarına dair məqalələr

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────aktual problemlərdən biri kimi özünü göstərir. Azərbaycan dilinin reklam işində istifadəsində ciddi qüsurlara,nöqsanlara rast gəlinir. Kəskin tənqidlərə baxmayaraq, reklam vasitələrinin hazırlanmasında bir çox hallardaxarici dillərə əsassız olaraq üstünlük verilir. Şəhər və qəsəbələrimizin görkəminə xələl gətirən xarici dillilövhələr gənc nəslin azərbaycançılıq ruhunda tərbiyəsinə mənfi təsir göstərir. Kino və televiziya ekranlarındadublyaj edilmiş ekran əsərlərinin tərcümə səviyyəsi olduqca aşağıdır. Eyni zamanda, xaricdə yaşayansoydaşlarımızın Azərbaycan dili dərslikləri, tədris vəsaiti, ana dilində elmi və bədii ədəbiyyat, mətbuat və sairilə təmin olunması qənaətbəxş deyildir.Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri akademik Ramiz Mehdiyev "İctimai vəhumanitar elmlər: zaman kontekstində baxış" əsərində haqlı olaraq yazır: "Azərbaycan dilinin cəmiyyətimizdəkimövqeyi çox güclüdür. Həyata keçirilən irimiqyaslı layihə ədəbi irsimizi kütləvi surətdə latın qrafikası ilə çapetməyə imkan verdi. Bu, mədəni həyatımızda çox böyük hadisədir. Digər tərəfdən, dövlətin dilə və ədəbiyyataolan qayğısının təzahürüdür. Lakin hər bir dilin inkişafı onun kütləvi informasiya vasitələrində, müasirədəbiyyatda, terminoloji problemlərin həllindəki mövqeyi ilə bağlıdır. Bu baxımdan etiraf etmək lazımdır ki, bugün canlı danışıq dilimizdə müşahidə olunan bəsitlik, müasir ədəbi əsərlərin qıtlığı, kütləvi informasiyavasitələrinin dilindəki üslub pozuntuları və qəlizlik bizim dilçilərin və ədəbiyyatşünasların araşdırmalarındalazımi yer tutmur. Heç kəsə elə gəlməsin ki, dilin dövlət dili elan edilməsi ilə dillə əlaqəli olan bütün problemləraradan qaldırılır. Daim dilin keşiyində dayanmalı olan insanlar, təəssüf ki, müasir dövr üçün zəruri sanballıtədqiqatları həyata keçirmirlər".Möhtərəm Prezident İlham Əliyevin 2012-ci il 23 may tarixdə imzaladığı "Azərbaycan dilinin qloballaşmaşəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı" haqqındasərəncamı bu və digər problemlərin həlli yolunda son dərəcə əhəmiyyətli addım kimi dəyərləndirilməlidir.Sərəncamda Azərbaycan dilinin tarixi təkamül və inkişaf mərhələlərinə elmi-tarixi rakursdan nəzər salınmış,qloballaşma şəraitində bu sahədə mövcud olan problemlər, görülməli tədbirlər dolğun əksini tapmışdır. Sənəddəvurğulanır ki, Azərbaycan dili xalqımızın mənəvi sərvəti, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin sarsılmaztəməli, dövlətimizin müstəqilliyinin başlıca rəmzlərindən biridir: "Hər bir azərbaycanlı tarixin ayrı-ayrıdövrlərində dilimizin dövlət dili kimi fəaliyyət göstərməsindən böyük qürur hissi keçirir. Ölkəmizin zamanzamanmüxtəlif imperiyalar tərkibində yaşamağa məcbur olmasına baxmayaraq, ana dilimiz hətta bu ağırvaxtlarda belə milli məfkurənin, milli şüurun və milli-mədəni dəyərlərin layiqincə yaşamasını və inkişafınıtəmin etmişdir. Bu gün onun qorunması və qayğı ilə əhatə olunması müstəqil Azərbaycanın hər bir vətəndaşınınmüqəddəs borcudur".Sənəddə Azərbaycan dilçiliyinin inkişafında Mirzə Kazım bəy, Mirzə Fətəli Axundzadə, Rəşid bəyƏfəndiyev, Sultan Məcid Qənizadə, Məhəmməd ağa Şahtaxtlı, Nəriman Nərimanov, Üzeyir Hacıbəyli,Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Bəkir Çobanzadə, Cavad Axundzadə, Xalid Səid Xocayev, MəmmədağaŞirəliyev, Əbdüləzəl Dəmirçizadə, Muxtar Hüseynzadə, Əliheydər Orucov, Səlim Cəfərov, Əlövsət Abdullayev,Fərhad Zeynalov və digərlərinin tarixi xidmətləri vurğulanmış, xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevinrespublikaya rəhbərliyi illərində Azərbaycan ədəbi dilinə xüsusi diqqətin mövcudluğu qeyd olunmuşdur.Sərəncamda bütün bunlarla yanaşı, mövcud problemlərə də ətraflı nəzər salınmış, son dövrlər müasirAzərbaycan ədəbi dilinin tükənməz imkanlarından lazımınca və düzgün istifadə edilməməsi təəssüflə diqqətəçəkilmişdir: "Ədəbi dilimizin özünəməxsus inkişaf qanunauyğunluqlarına xələl gətirə biləcək yad ünsürlərin üzəçıxarılması və qarşısının alınması istiqamətində mütəxəssislər heç də həmişə çeviklik nümayiş etdirə bilmirlər.Nəticə etibarilə dövlət dilimizin tətbiqi sahəsində bir sıra problemlər özünü qabarıq şəkildə büruzə verir.Azərbaycan dilində internet resurslarının qıtlığı, elektron və interaktiv dərsliklərin yoxluğu, Azərbaycan diliniöyrənən əcnəbi dilli insanlar üçün tədris vəsaitlərinin bir çox hallarda müasir tələblərə cavab verməməsinarahatlıq doğurur. Sovet dövründə Azərbaycan dilçilərinin dünya elmində gedən proseslərdən təcrid olunmasıilə ölkəmizdə dilçilik sahəsindəki nəzərəçarpan boşluq hələ də aradan qaldırılmamışdır.Dilçilik elmimiz təkcə Azərbaycan dili ilə bağlı deyil, həmçinin onun digər türk dilləri ilə münasibətləriniöyrənmək istiqamətində ciddi addımlar atmalı, müasir dillərin nəzəri cəhətdən araşdırılmasına, eyni zamandaqədim dünya dilləri və mədəniyyətlərinin tədqiqinə yönələn yeni layihələr işləyib hazırlamalıdır".Sərəncamda ana dilinin istifadəsi və tədqiqinə dövlət qayğısının artırılması, ölkəmizdə dilçilik elmisahəsində vəziyyətin əsaslı surətdə yaxşılaşdırılmasını təmin etmək məqsədi ilə Azərbaycan Milli ElmlərAkademiyasına, Təhsil, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları, Mədəniyyət və Turizm nazirlikləri və digəraidiyyəti qurumlarla birlikdə "Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinəvə ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın layihəsini hazırlayıb 2012-ci il oktyabr ayının451