Het beleid inzake unieke regionale talen

5
Het vergelijken van beleid: Nederland en Duitsland
snel relevant. Hoewel dichter bij huis dan Amerika, zijn soortgelijke
problemen aan de orde wanneer het om een vergelijking tussen Nederlandse
en Duitse instituties gaat. Is het Nederlandse Commissariaat voor de Media
bijvoorbeeld zonder meer vergelijkbaar met de Unabhängige Landesanstalt
für das Rundfunkwesen? En neemt een Commissaris der Koningin een
positie in die vergelijkbaar is met die van de Duitse Landrat, of ligt eerder
een vergelijking met de minister-president van een deelstaat in de reden? 5
De moeilijkheid om te vergelijken eenheden adequaat af te bakenen is niet
alleen een op institutionele verschillen gebaseerd probleem, maar heeft ook
rechtstreeks met de andere taal te maken. Daarbij blijven de moeilijkheden
niet beperkt tot concrete met elkaar te vergelijken eenheden. Ook op een abstracter
niveau kunnen gelijkluidende namen en begrippen ontbreken. Hiervoor
is in hoofdstuk 2 reeds gewezen op de typisch Nederlandse begrippen
als beleid en beleidsvorming. Hoe kan een Duitstalige duidelijk worden
gemaakt, wat een Nederlander onder beleid verstaat? En wanneer het binnen
de Nederlandse verhoudingen om beleidsvorming gaat, gaat het dan binnen
de Duitse verhoudingen ook over beleidsvorming? Knijn en Kremer
(1998:48-49) illustreren die notie aan de hand van het begrip ‘zorg’. In
Denemarken wordt ‘zorg’ gezien als een vorm van arbeid, terwijl in
Engeland zorg geassocieerd wordt met onbetaalde, altruïstische, liefdevolle
steun die vooral binnen het gezin plaatsvindt en gegeven wordt aan de
vorige generatie. In Nederland wordt met zorg niet de dagelijkse emotionele
en praktische steun bedoeld, maar gaat het juist om een breder begrip
waaronder ook de sociale zekerheid valt. Entzinger (1985:67) vraagt
aandacht voor het bestaan van begrippen waarover binnen een nationale
context consensus bestaat, maar waaraan in verschillende landen geheel
uiteenlopende betekenissen worden verbonden. Dat is bijvoorbeeld het geval
met het begrip ‘werkloze’. En Van Waarden (1998:105-106) wijst onder
meer op het problematische gebruik van de advocatendichtheid als indicator
voor de mate van juridisering van een samenleving. En gaat het bij
advocaten nog om een beroepsgroep die min of meer een zelfde
deskundigheid en taak vertegenwoordigt, hoeveel moeilijker is het als het
gaat om een onderzoekseenheden die wel dezelfde naam dragen, maar voor
een geheel verschillende inhoud staan. In dat geval worden ondanks een
gelijkluidende naam, geheel verschillende verschijnsels onderzocht.
Dat de betrokken instituties wel of niet in ieder opzicht min of meer met
elkaar vergelijkbaar zijn is overigens minder een probleem, dan de vraag of
er van een zinvolle vergelijking kan worden gesproken. In dit onderzoek
Vanaf 1999 betreft het ambt van Landrat in Sleeswijk-Holstein overigens niet langer een
benoemde functionaris, maar een door de inwoners van de Kreis in directe verkiezingen
gekozen ambtsdrager.
101