Het beleid inzake unieke regionale talen

6
7
8
9
10
Het beleid inzake unieke regionale talen
Sorbisch wordt aan het Cottbusser gymnasium toegestaan. Sorbische
leerboeken worden uitgegeven en Sorbische geestelijken worden beroepen.
Die gewijzigde houding van de Pruisische autoriteiten is gebaseerd op de
erkenning dat het onderwijs aan Sorbischtalige kinderen in het Sorbisch
effectiever is, hetgeen door zowel de kerk met het oog op het
godsdienstonderwijs, als door de staat in relatie tot de opvoeding van zijn
onderdanen, van belang wordt geacht (Pastor, 1997:19; Kunze, 1996:38).
Bovendien ontstaat er in de Oberlausitz een tegenbeweging in de vorm van
een groeiend Sorbisch nationaal bewustzijn, welke deel uitmaakt van de dan
plaatsvindende veelomvattender Slavische Renaissance. De Sorbische beweging
wordt geïnspireerd vanuit het Praagse en leidt tot een opbloei van het
6
culturele leven. De taal wordt gestandaardiseerd, de grammatica wordt geschreven
en woordenboeken worden uitgegeven. Sorbische liederen worden
verzameld. Zangersfeesten worden gehouden. Sorbischtalige tijdschriften
7
worden uitgegeven. In 1847 wordt onder aanvoering van de Slavist en voor
de ontwikkeling van de Sorbische beweging een hoofdrol vervullende Jan
Arnošt Smoler (1816-1884) het wetenschappelijk genootschap Maica
8 9
Serbska opgericht. De Sorbische literatuur beleeft een bloeitijd. De
Sorbische beweging manifesteert zich als vertegenwoordiger van de
Sorbische belangen (Budar, 1996:142; Völkel, 1996:18; Marti, 1992:18). In
de jaren zeventig van de negentiende eeuw leiden de toenemende onderlinge
Slavische contacten tot de oprichting van de Jong-Sorbische beweging,
aangevoerd door de voornaamste Sorbische literator en priester Jakub
Bart-išinski (1856-1909) en de filoloog dr. Arnošt Muka (1854-1932)
(Völkel, 1996:19). 10
In 1848 vindt in Praag het eerste Slavische Congres plaats dat weliswaar niet door een
Sorbische delegatie wordt bijgewoond, maar wel een beroep op de regering van respectievelijk
Pruisen en Saksen doet om de rechten van de Sorben te erkennen (Völkel, 1996:18).
In 1842 richt Handrij Zejler het tijdschrift ‘Tydzenska Nowina’ op, de voorloper van het thans
nog verschijnende ‘Serbsky Nowiny’.
Eerst in 1880 wordt in de Niederlausitz een Nedersorbische afdeling van de Maica Serbska
opgericht (Budar, 1996:148). De oprichting van de Maica Serbska gebeurt naar het voorbeeld
van de in 1826 in Pest opgerichte Matica Srpska, daarnaast waren er of kwamen er dergelijke
genootschappen tot stand in verschillende Slavische gebieden, zoals in 1842 de
Illirisch/Kroatische Matica, de Galicisch/Russische (1848), de Moravische (1852), de
Dalmatische en Sloveense (1862) en in 1863 de Slowaakse (Völkel, 1996:16).
Auteurs als Handrij Zejler (1804-1872), Jan Radyserb-Wjela (1822-1907) en Michal Haške
(1827-1870) zijn verantwoordelijk voor de opbloei van de Sorbische literatuur tijdens wat de
Sorbische Romantiek genoemd kan worden (Piniekowa, 1994:126-131).
Binnen de voor het Sorbisch belangrijke interslavische betrekkingen speelt Praag steeds een
voorname rol. Dat is ook het geval bij de vredesbesprekingen na het beëindigen van de Eerste
Wereldoorlog, als Arnošt Bart als vertegenwoordiger van de Sorben deel uitmaakt van de
Tsjechische delegatie (Völkel, 1996:22).
302