Het beleid inzake unieke regionale talen

111
112
113
Het Noordfries in Duitsland
krijgt in de programmering, en anderzijds dat Friestalige uitzendingen om
111
verschillende redenen niet gerealiseerd dienen te worden. Die redenen
betreffen een viertal bezwaren. In de eerste plaats zou het regelmatig
verzorgen van Friestalige uitzendingen in strijd zijn met het aan de NDR ten
grondslag liggende Staatsverdrag, dat in §9 spreekt over een ‘gleichwertige
Versorgung im Sendegebiet’. In de tweede plaats wil de NDR niet
subregionaliseren, hoewel dat technisch mogelijk zou zijn. In de derde
plaats zouden Friestalige uitzendingen een door de NDR ongewenst
sneeuwbaleffect hebben, in die zin dat ook de Deenstalige minderheid haar
claims zou doen gelden, om maar niet te spreken van de allochtone
112
minderheden. Het realiseren van regelmatige Friestalige uitzendingen zou
daarmee volgens de NDR het openmaken van een “Faß ohne Boden”
inhouden. Ten slotte voert de NDR nog technische en financiële bezwaren
aan, zo heeft de omroep geen redacteur in dienst die het Noordfries beheerst.
Nu van de zijde van de NDR een afwijzing van de Noordfriese wensen
mee gebaseerd wordt op het aan de omroep ten grondslag liggende
staatsverdrag van 20 augustus 1980, besluit het Nordfriisk Instituut
juridische expertise in te roepen, om na te gaan in hoeverre het staatsverdrag
113
een barrière vormt voor de verder mogelijk te ondernemen stappen. Het
antwoord is duidelijk. Het staatsverdrag maakt Friestalige uitzendingen door
de NDR niet onmogelijk, maar schrijft deze ook niet voor. Ook zonder
dergelijke uitzendingen voldoet de NDR aan de bepalingen van het
staatsverdrag.
Reeds daarvoor hebben de Noordfriezen een beroep gedaan op de NDR-
Rundfunkrat alsmede Sleeswijk-Holsteinse politici om het Noordfriese
NDR-Directeur Henning Röhl wijst in zijn voordracht op de in 1987 ca. 15 aan Noord-
Friesland gewijde, tussen de drie en de vijfenvijftig minuten durende uitzendingen van
de ‘Heimatredaktion’, waarin bijna altijd ook Fries, met daarop volgend een vertaling,
te beluisteren viel.
Die argumentatie wordt niet gebruikt in het geval van het Nederduits, waarin de NDR
wel uitzendingen aanbiedt.
Gezien de beperkte financiële middelen van het Nordfriisk Instituut en de hoge kosten
van een juridisch onderzoek wordt een beroep gedaan op de kennis en medewerking van
universitaire instituten in respectievelijk Hamburg, Keulen en Kiel. Het Lorenz-von
Stein- Institut van de Kieler universiteit raadt de Noordfriezen juridische stappen tegen
de NDR af. Het gaat immers om een cultuur-politieke aangelegenheid, die met een
juridische procedure niet te realiseren lijkt. Tegelijk wordt via het inschakelen van een
lid van de Sleeswijk- Holsteinse Landtag, een beroep gedaan op de wetenschappelijke
dienst van de van de Landtag. De laatste beantwoord in een schrijven van 17 maart 1988
twee vragen: “Ist es aufgrund von Bestimmungen des Staatsvertrages – gegebenenfalls
im Zusammenhang mit anderen rechtlichen Regelungen, etwa in der Landesatzung für
Schleswig-Holstein – geboten, im NDR regelmäßig Sendungen in friesischer Sprache
zu veranstalten?” Vraag twee luidt vervolgens: “Stehen möglicherweise Bestimmungen
des Staatsvertrages dem Bestreben entgegen?”
287