Het beleid inzake unieke regionale talen

152
153
Het Fries in Nederland
de volgende tien jaar lijkt Friese televisie dichterbij te komen, als de eerste
landelijke Friese televisie-uitzendingen worden gerealiseerd in het kader van
152
‘Telebord’ en het ‘Open School’-experiment. In 1980 begint een
decennium waarin met name het Provinciaal Bestuur van Fryslân op
verschillende manieren actief is om regionale televisie in Fryslân te
realiseren. De laatste jaren van de beschreven periode staan in het teken van
de realisatie van de regionale televisie door de inmiddels zelfstandig
geworden Stichting Omrop Fryslân (OF).
In de in 1961 door de Fryske Kultuerried (1961:101) aan het Provinciaal
Bestuur van Fryslân uitgebrachte nota ‘Kultureel Perspektyf’ wordt gepleit
voor een eerste aanzet tot regionale televisie, dat wil zeggen “door de NTS
te verzorgen twintig wekelijkse minuten met aandacht voor de regionale
gebeurtenissen die te weinig betekenis hebben om in het dagelijkse
‘Journaal’ een plaats te vinden, maar toch voldoende interessante kanten
153
hebben om aan het gehele televisiepubliek vertoond te worden.” Die wens
zal in zekere zin al redelijk snel door de NTS worden ingevuld, als op 7
De landelijke Friese televisie-uitzendingen, onder verantwoordelijkheid van de NOS
geproduceerd door Omrop Fryslân, bestaan nog steeds. Het begin van die uitzendingen
is te vinden in het in 1973 door Omrop Fryslân en de Fryske Akademy gerealiseerde
Telebord, en het in 1977 begonnen en o.a. in de Friese gemeente Heerenveen gehouden,
landelijke multimediale Open School-experiment (Gorter, 1984,99). In de loop van 1987
gaat het Telebord, een soort electronisch tekenbord dat met behulp van radiogolven
verspreid kan worden, ongevraagd en ongemerkt over op bewegende beelden, daartoe
gedwongen door de noodzakelijke vervanging van de beschikbare apparatuur en het
beschikbaar komen van relatief goedkope video-apparatuur. De Telebord-programma’s
worden geproduceerd onder verantwoordelijkheid van de Federatie Educatieve Omroep
(Feduco) die in die dagen net onder druk komt te staan, als gevolg van de naderende
wetgeving en de komst van de concurrerende Educatieve Omroep Combinatie (Educom).
Feduco grijpt alle mogelijkheden aan om de eigen positie te versterken. In dat licht
entameert de Feduco een proef met Friestalige educatieve televisie-uitzendingen. Die
proef vindt, met financiële steun van de Provincie Fryslân, op 6 (Feint fan twa masters),
13 (Frysk op skoalle), 20 (Makke yn Fryslân) en 27 september 1987 (Moai sûnder
wjergea) plaats en geeft, als duidelijk wordt dat in Fryslân 200.000 kijkers de
uitzendingen gevolgd hebben, aanleiding om de tot dan voor de Telebord-programma’s
beschikbare uren te vervangen door twintig uren televisie per 1 oktober 1988. (In feite
gaat het om tien uren televisie, plus tien uren herhaling). De Feduco probeert vervolgens
in haar aanvraag om zendtijd Friestalige televisie-uren te claimen, maar die poging
strandt mede door het voor de Feduco naderende einde. Wanneer de landelijke Friestalige
televisie-zendtijd er komt, zijn de taken van de Feduco al door de NOS
overgenomen (Hemminga, 1997b:273).
Van 1945 tot 1991 is de Fryske Kultuerried (sinds 1972 Fryske Kultuerried-Culturele
Raad van Friesland) het orgaan waarbinnen allerlei particulieren en organisaties op het
terrein van de cultuur in Fryslân samenwerken. De samenwerking is gericht op het
coördineren van culturele activiteiten en ontwikkelingen, het uitvoeren van
gemeenschappelijke activiteiten en het adviseren van zowel de gemeentelijke als de
provinciale overheid op het terrein van de cultuur in Fryslân.
223