Het beleid inzake unieke regionale talen

58
59
60
61
Het beleid inzake unieke regionale talen
Westerland- Keitum op Sylt gevolgd (Lemke, 1998:325; Walker, 1997:7;
Steensen, 1995: 403; Boehm, 1992:26).
Eveneens in 1947 worden pogingen ondernomen om de Friese pleitcoalitie
te versterken door de twee Friese overkoepelende organisaties bijeen te
brengen. Nadat er overeenstemming lijkt te ontstaan over een formulering
die benadrukt dat:
“nur durch gemeinsame Arbeit aller Nordfriesen der über uns hinwegbrandenden
Flut Einhalt geboten werden kann und es auf kulturellem Gebiet ein Verbrechen
ist, uns gegenseitig zu befehden. Die Führung des politischen Grenzkampfes soll
den politischen Parteien überlassen bleiben.”
krijgen binnen de Nordfriesische Verein de Duits-nationale krachten weer de
overhand, die samen met de starre opstelling van Johannes Oldsen, ervoor
zorgen dat de ‘gemeinsame Arbeit’ niet gerealiseerd wordt (Steensen, 1995:
58 397). Dat lukt vooreerst evenmin in de in 1948 juist voor alle stromingen
in het leven geroepen Verein Nordfriesisches Institut (Steensen, 1995:398). 59
Zoals reeds eerder een inbreng vanuit Westerlauwers Fryslân de Noordfriese
beweging daadwerkelijk in beweging bracht, is het ook onder invloed
van de contacten met de Westerlauwerse Friezen, dat de relaties tussen de
60
twee voornaamste Noordfriese maatschappelijke actoren verbeteren. Daar-
door is het onder meer mogelijk dat in augustus 1965 het Nordfriisk Instituut
met zijn wetenschappelijke en culturele taken kan beginnen (Steensen,
1995: 400-401).
Het zal echter tot in de loop van de jaren zeventig duren voordat van een
positiever wordend klimaat voor het Fries kan worden gesproken. Dat uit
zich onder meer in de maatschappelijke opstelling tegenover het onderwijs
van het Noordfries. Aan een toenemend aantal scholen in het Noordfriese
taalgebied wordt het mogelijk om op facultatieve grondslag en in de
61
zogenaamde ‘Eckstunden’ het Noordfries te onderwijzen. Het begin van
Dr. Rudolf Muuß, voorzitter van de Nordfriesische Verein, wees zowel het Nordfriisk Instituut
als de Verein Nordfriesisches Institut af (Steensen, 1997a:76).
De Verein Nordfriesisches Institut telt tegenwoordig ca. 850 leden (Nordfriesland, 121,
1998:II).
Hartig (1990:159) wijst onder meer op de invloed van de Westerlauwers Friese
ontwikkelingen op die in Noord-Friesland. De institutionalisering van de betrekkingen tussen
de drie Frieslanden in de vorm van een organisatie die zich, afhankelijk van de regio, Fryske
Rie, Friesenrat of Frasche Redj noemt, is daarbij niet zonder belang (Lemke, 1998:179-180;
Steensen, 1995:399-401; Hemminga, 1990:156-158; Johannsen, 1980:4-12).
Van de 26 scholen voor primair en secundair onderwijs die in het schooljaar 1985/86 de
Friese taal onderwezen, waren twee scholen die in respectievelijk 1951 en 1956 met Fries
onderwijs begonnen, één school begon in 1962, vijf scholen in de tweede helft van de jaren
zeventig en de overige zeventien scholen begonnen eerst in de jaren tachtig met het verzorgen
266