Het beleid inzake unieke regionale talen

19
Het vergelijken van beleid: Nederland en Duitsland
eenheidsstaat aan, de Duitse Grondwet verschaft in artikel 30 de juridische
grondslag voor de federale opbouw van de Bondsrepubliek Duitsland.
Volgens dat artikel zijn het de deelstaten die verantwoordelijkheid dragen
voor de “Ausübung der staatlichen Befugnisse und die Erfüllung der
staatlichen Aufgaben”, tenzij de Grondwet een andere regeling heeft
19
getroffen of mogelijk maakt. Het laatste is onder meer het geval op het
terrein van de buitenlandse zaken, defensie, civiele verdediging,
nationaliteit, luchtverkeer en geldwezen. Op die terreinen is volgens art. 73
uitsluitend de Bond bevoegd. Naast de uitsluitende bevoegdheden van zowel
Bond als deelstaten, kent art. 74 van de Grondwet een concurrerende
bevoegdheid van Bond en deelstaten, die zich in de praktijk echter heeft ontwikkeld
tot vooral een uitsluitende bevoegdheid voor de federale overheid
(Burkens, 1988:142).
Daarnaast heeft de Bond een raamwetgevingsbevoegdheid, die onder meer
wordt gerealiseerd op het terrein van het ambtenarenrecht, de ruimtelijke
ordening, de algemene grondregels voor het hoger onderwijs en de bescherming
van het Duitse cultuurgoed tegen vertrek naar het buitenland. De
artikels 91a en 91b schrijft het meewerken van de Bond bij het vervullen
van de verplichtingen van de deelstaten voor, wanneer deze verplichtingen
belangrijk voor het geheel zijn en het meewerken door de Bond vereist is
voor het verbeteren van de levensomstandigheden. Deze
gemeenschappelijke verplichtingen gelden voor de uitbreiding en
nieuwbouw van hogescholen, de verbetering van de regionale economische
structuur, agrarische structuur en de kustbeveiliging. Bovendien kunnen
Bond en deelstaten overeenkomen samen te werken bij de
onderwijsplanning en de steun aan instellingen en plannen op het terrein van
wetenschappelijk onderzoek van boven regionale betekenis. Per saldo is de
wetgeving van de deelstaten teruggedrongen tot het politierecht, gemeentewezen
en het voor dit onderzoek relevante terrein van de cultuur (Burkens,
De federale structuur van de Bondsrepubliek Duitsland heeft zijn wortels in de vorige eeuw.
Bij het tot stand komen van het Duitse keizerrijk in 1871 is in het begin meer sprake van een
gemeenschap van Länder dan van één federale staat. In de republiek van Weimar treedt een
gematigde centralisatie op. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben de bezettingsmachten,
evenals de nieuwe Westduitse politici, een voorkeur voor een terugkeer naar meer
federale verhoudingen, mede als reactie op de onder de nazi’s gepraktiseerde centralistische
dictatuur (Dekker, 1989:76-77).
De DDR laat een tegengestelde opvatting zien. De Grondwet van 1949 schaft alle bestaande
federale structuren en tradities af. Daarvoor in de plaats komt, naar het voorbeeld van de
Sovjet-Unie, een centraal gestuurde planeconomie. De inrichting van de centrale eenheidsstaat
in 14 Bezirke en 217 districten sluit bij de economisch-ideologische overwegingen aan
(Herbst, Ranke, Winkler, 1994:101).
111