Het beleid inzake unieke regionale talen

118
119
120
356
Het beleid inzake unieke regionale talen
rekent het betreffende artikel tot het Sorbische volk een ieder die zichzelf als
Sorb ziet. 118
Het begrip ‘nationale identiteit’ wordt in de Saksische wet gebruikt naast
‘Sorbische identiteit’ en ‘etnische, culturele en taalidentiteit’. Het begrip
identiteit wordt in §8 nader geëxpliciteerd in de zin dat het gebruik van de
Sorbische taal als het voornaamste kenmerk van de Sorbische identiteit
119
gezien wordt. Het gebruik van de taal in woord en geschrift is vrij ‘und
die Ermutigung dazu werden geschützt und gefördert’, zo legt §8 vast.
Ten opzichte van de Brandenburgse Sorbenwet en anders dan de
Grondwet onderscheidt de Saksische wet zich fundamenteel in §2, waar het
recht op bescherming, behoud en zorg niet alleen als verantwoordelijkheid
van de deelstaat wordt geformuleerd, maar ook van de ‘Landkreise’, de
‘Gemeindeverbände’ en de ‘Gemeinde’. Die wettelijk geformuleerde
spreiding van de verantwoordelijkheid van de overheid voor het Sorbisch
maakt dat de lokale overheid zich niet aan zijn verplichtingen kan
onttrekken of zijn verantwoordelijkheid op de deelstaat afwentelen.
Evenals de Brandenburgse wet definieert de Saksische Sorbenwet het Sorbische
grondgebied. De Sorbische districten, gemeenten of delen van
gemeenten worden met naam genoemd in een bij de wet behorende
120 bijlage. Het Saksische Ministerie voor Wetenschap en Kunst heeft in
individuele gevallen en na inspraak van de betrokken ‘Landkreis’, de
De wetstekst is in de Duitstalige versie in wezen actiever geformuleerd: “Zum sorbischen
Volk gehört, wer sich zu ihm bekennt. Das Bekenntnis ist frei. Es darf weder bestritten
noch nachgeprüft werden. Aus diesem Bekenntnis dürfen keine Nachteile erwachsen.”
De vraag kan gesteld worden in hoeverre het bij wet vaststellen van het hoofdkenmerk
van de Sorbische identiteit, gevolgen heeft voor de kwestie wie Sorb is. Is iemand die
het Sorbisch niet (meer) beheerst, en daarmee het hoofdkenmerk van de Sorbische
identiteit mist, nog wel Sorb te noemen? Er lijkt met andere woorden sprake van een
zekere frictie tussen de subjectieve beantwoording van de vraag wie wel of geen Sorb
is, en de objectieve constatering met betrekking tot de kenmerken van de Sorbische
identiteit.
Het Bericht (1997:20-21) wijst op de moeilijkheid om de Sorbische regio te definiëren.
Die moeilijkheid heeft alles te maken met het wettelijk vastgelegde principe dat het een
ieder vrij staat om zich tot het Sorbische volk te rekenen. Die notie mag noch bestreden,
noch onderzocht worden en dat betekent dat het aantal Sorben officieel onbekend is.
Evenmin zijn lokale cijfers voorhanden wanneer het om ledentallen van Sorbische
organisaties gaat, of de receptie of productie van Sorbische cultuur, het dragen van het
Sorbische kostuum, het bijwonen van Sorbische kerkdiensten of het volgen van Sorbisch
onderwijs. Het met het ontbreken van dergelijke data samenhangende probleem van het
vaststellen van het Sorbische karakter van een dorp, stad of gemeente is geen argument
om een dorp, stad of gemeente niet als Sorbisch woongebied te definiëren. In de wet gaat
het om het beschermen van de Sorben die tegenwoordig in veel dorpen, steden of
gemeenten een minderheid vormen. Om die reden kan het antwoord op de vraag of een
dorp, stad of gemeente wel of niet tot het Sorbische woongebied behoort, niet bij
meerderheidsbesluit door een gemeenteraad worden gegeven.