Het beleid inzake unieke regionale talen

17
18
19
20
Het beleid inzake unieke regionale talen
17
vraagteken is voorzien. Daarmee wordt de paradox van het Europese integratieproces
geïllustreerd: na elke opleving van het integratieproces neemt
de nationale oriëntatie toe (Corbey, 1993:246). Voor het
beleidsvormingsproces inzake regionale talen is de vraag naar de betekenis
van de Europese eenwording, in het bijzonder het in vergelijking met de
nationale voorzieningen toenemende belang van de Europese instituties, niet
zonder belang. Met de Europese organen en in het bijzonder het Europese
Parlement en de Raad van Europa hebben de regionale talen een nieuw
forum gekregen waar het eigen bestaan verdedigd en eisen gearticuleerd
kunnen worden. Hierna wordt op de voor taal relevante regelgeving en
jurisprudentie van de belangrijke Europese actoren ingegaan, waaronder met
name de Europese Unie en de Raad van Europa.
De Europese eenwording heeft als concrete uitwerking van het
denationaliseringsproces zoals dat na de jaren vijftig op gang is gekomen,
aanleiding gegeven tot een lange reeks publicaties, conferenties en debatten
18
over de – mogelijk bedreigde – toekomst van het Nederlands. Met name de
in de Europese Akte van 17 februari 1986 besloten realisering van de
Europese interne markt vóór 1 januari 1993, heeft, onafhankelijk van het
gevoerde beleid of de genomen maatregels, het debat over de toekomst van
de eigen taal gestimuleerd. Voor het eerst lijkt het gebruik van het
Nederlands voor vele Nederlandstaligen op dat moment niet meer die
19
vanzelfsprekendheid te hebben die het zo lang heeft gehad. De culturele
identiteit van met name de kleinere EU-lidstaten zal bij een verdere
Europese integratie niet alleen onder toenemende druk komen te staan op
het vlak van de cultuur in de engere zin, maar ook op dat van de cultuur in
de ruimere en ruimste zin, zo betoogt Mourik (1989:51). En De Bot
(1994:14) stelt dat één van de serieus te nemen bedreigingen voor het
20
Nederlands een marginaliseren in de Europese context is. In de
eng-Europese context, namelijk die van de Europese instituties, neemt het
gebruik van het Nederlands, ondanks de status van officiële taal, allang een
Nog in 1979 vraagt Geerts (1979:18) zich retorisch af of er taalpolitieke opvattingen over de
plaats en de rol van het Nederlands in internationaal verband bestaan.
Het zijn overigens niet alleen de kleinere lidstaten die zich door de verdergaande Europeanisering
bedreigd voelen. In een land als Duitsland wordt de toenemende bemoeienis vanuit
‘Brussel’ bijvoorbeeld als een ongewenste aantasting van de ‘Kulturhoheit’ van de deelstaten
gezien (Hoefnagel, 1995:229). Nederveen Pieterse (1995:79) spreekt in dit verband over een
culturele reactie van ‘kleine nationalismen’ op globalisering en europeanisering.
De toekomst van het Nederlands wordt reeds in 1965 aan de orde gesteld door de Utrechtse
germanist Jan Huisman in een voordracht getiteld “Het Nederlands tussen dialect en
wereldtaal” (Stroop, 1993:42).
Demografisch gezien is de positie van de Nederlanders binnen de Europese Unie, gelijk aan
die van de Friezen binnen Nederland. In beide gevallen gaat het om circa 4% van het totale
aan]tal inwoners van resp. de Europese Unie en Nederland.
146