Het beleid inzake unieke regionale talen

49
Het beleid inzake unieke regionale talen
verbonden is. Feitelijk kan er ook gesproken worden over korte en lange termijn-variabelen
(Windhoff-Héritier, 1993:151). Conjuncturele economische
ontwikkelingen zijn een voorbeeld van een korte termijn-factor, terwijl het
niveau van de economische ontwikkeling van een land tot de lange termijnkenmerken
kan worden gerekend. Internationale politieke crises of technologische
vernieuwingen vormen eveneens korte termijn-variabelen. Korte
termijn-variabelen zijn verkiezingsuitslagen, partijenwisselingen binnen een
regering of een crisis in de nationale economie (Windhoff-Héritier, 1993:
151-152).
Wijzigingen in de hiervoor onderscheiden kern van het overheidsbeleid
vragen om aan het subsysteem externe dynamische veranderingen. Zoals
hiervoor mede op grond van de bevindingen van Kitschelt (1983:34-50)
werd aangenomen, doen met name in tijden van stabiliteit en continuïteit
externe dynamische veranderingen hun invloed gelden. Dat geldt nog meer
wanneer het om een beleidsonderwerp gaat met een relatief gering politiek
gewicht of om actoren met geringe stemmacht. Zulke veranderingen
bewerkstelligen in de woorden van Kingdon (1984:174) het openen van een
‘policy window’ en stimuleren daarmee de kans op verandering. De werking
van dynamische veranderingen kunnen aan de kant van pleitcoalities die
normaliter de grootste onderhandelingsmacht hebben, voor een toegenomen,
korter of langer durende, sensibiliteit voor door derden gestelde eisen
zorgen. En wanneer de coalitie met de geringste onderhandelingsmacht daar
vervolgens, beleidsgeoriënteerd lerend, gebruik van weet te maken, zal zij
de uitkomst van het beleid in haar voordeel weten te beslechten. Dat juist
externe veranderingen voor de beleidsvorming van belang kunnen zijn,
wordt onder meer bevestigd door Mawhinney (1993:77) in haar onderzoek
naar het Canadese beleid inzake Franstalig onderwijs. Zondag (1982:86)
wijst op de relevantie van ‘external change agents’ als het gaat om de
ontwikkeling van het tweetalig onderwijs in Fryslân. Het zijn vaak
kabinetswisselingen die een geopend ‘policy window’ bieden. 49
Bij de relatief stabiele systeemkenmerken gaat het om parameters die over
meerdere decennia onveranderd blijven. Daartoe kunnen onder meer de culturele
en economische context van de beleidsvorming gerekend worden.
88
In Nederland heeft het afscheid van een jarenlange confessionele inbreng in de regeringspolitiek
en daarmee de komst van een ‘paars’ kabinet, gevormd door socialisten en
(neo)liberalen, in 1994 een nieuw economisch beleid mogelijk gemaakt, met zijn accent op
marktwerking, 24-uurs economie en geliberaliseerde winkelsluiting. En om nog een andere
illustratie te geven van het belang van kabinetswisselingen: de komst van het kabinet-Den Uyl
in 1973 markeert de doorbraak van het Nederlandse welzijnsbeleid een jaar later (Van Doorn,
1990:303). Hierna laat de casus van het Noordfries nog de relevantie zien van de in 1988
plaatsgevonden kleurwisseling van de regering van Sleeswijk-Holstein.