Het beleid inzake unieke regionale talen

43
44
45
Het Noordfries in Duitsland
De minderhedenproblematiek wordt na het einde van de Tweede Wereldoorlog
in het Duits-Deense grensgebied reeds snel actueel, als gevolg van de
43
fricties tussen Duitse meerderheid en Deense minderheid. Die fricties gaan
zowel over de inrichting en de financiering van het onderwijs, de
verhouding tussen de Evangelisch-Lutherse kerk van Sleeswijk-Holstein en
de Deense voorgangers en meer in het algemeen de toekomst van Sleeswijk
44
(Höffken, 1994:31-38). De sterke, op verschillende motieven gebaseerde
volksbeweging om Sleeswijk bij Denemarken te doen aansluiten, riep bij de
nieuwe deelstaatregering de nodige reacties op. De groei van de Deense
minderheid werd als een bedreiging voor de Duitse identiteit van
Sleeswijk-Holstein gezien en op verschillende wijze bestreden (Lemke,
1998:110-112). De minderhedenproblematiek ten zuiden van de
Deens-Duitse grens wordt verder nog gecompliceerd door de situatie waarin
de ten tijde van de oorlog deels met Duitsland collaborerende Duitse
45
minderheid in Noord-Sleeswijk zich bevindt. Arrestaties, opheffing van de
onderhandelingen tot een voor de Deense minderheid positief resultaat geleid hebben
(Höffken, 1994:224-228).
Runge (1993:137) spreekt in dit kader over een zowel door de landsregering als de lokale
autoriteiten ontwikkeld “ausgeklügeltes System einer Nadelstichpolitik in der Tradition der
preußischen Zeit und der Jahre der NS-Diktatur: die Umschulung der Kinder dänisch gesinnter
Eltern von der deutschen in die dänische Schule wurde verboten oder stark verzögert, der Bau
neuer dänischer Schulen verhindert. Beamte und Angestellte im öffentlichen Dienst, die ihre
dänische Einstellung zeigten, wurden entlassen oder nach Holstein versetzt. Die politische
Vergangenheit einzelner Mitglieder des Südschleswigschen Vereins wurde untersucht, da man
hoffte, das Ansehen des Vereins bei den Briten (d.w.z. de Britse bezettingsmacht) untergraben
zu können.”
De kans op realisering van de eind 1947 nog bestaande wens van de meerderheid der
autochtone bevolking om Zuid-Sleeswijk weer onder Deens bestuur te brengen, wordt, nog
afgezien van verdere overwegingen, reeds op 9 mei 1945 door de Deense regering weggenomen,
als de Deense minister Buhl in het Folketing stelt dat de grens van Denemarken vast
ligt (Höffken, 1994:29, 39). Die opvatting is niet los te zien van de Deense vrees voor een in
relatie tot een grensrevisie in omvang sterk toenemende Duitse minderheid die een potentiële
onrustfactor in Denemarken zou kunnen vormen. Daarnaast is men bezorgd voor mogelijke
verstoring van de verhoudingen met het naoorlogse zuidelijke buurland. De opeenvolgende
Deense regeringen zijn het er verder over eens dat de Deense minderheid in Zuid-Sleeswijk
materieel en ideëel ondersteuning verdient (Höffken, 1994:44). Het Verenigd Koninkrijk
verschaft reeds op 8 september 1945 duidelijkheid inzake eventuele aanspraken van Deense
zijde op een grenswijziging. In een Memorandum d.d. 8 september 1945 stelt het Britse
Ministerie van Buitenlandse Zaken geen redenen voor een grensrevisie tussen Denemarken
en Duitsland te zien, hetgeen mede wordt ingegeven door de wens om tot een rustige opbouw
van de Britse zone te komen, die niet door een separatistische beweging verstoord zou worden
(Höffken, 1994:49).
Vanaf 1933 vindt er een nazificering van de verschillende organisaties van de Duitse minder-
heid in Noord-Sleeswijk plaats, waarbij een revisie van de in 1920 tot stand gekomen
Deens-Duitse grens een geregeld terugkerend doel is. Op de dag van de Duitse inval in
Denemarken, 9 april 1940, begroeten vele Duitse Noord-Sleeswijkers de bezettingstroepen
259