Het beleid inzake unieke regionale talen

43
44
45
Het beleid inzake unieke regionale talen
standaardtaal plaatsvindt. De kans dat een verzoek in de richting van de
overheid afgewezen wordt, omdat het gebruik van het Sorbisch de ontvanger
niet zint, zorgt ervoor dat veiligheidshalve, mogelijk met uitzondering van
het verkeer met gemeentelijke autoriteiten in het katholieke kerngebied van
de Sorben, het Duits wordt gebruikt (Pastor, 1997:49).
Voor het gerecht mogen Sorben het Sorbisch gebruiken en dat houdt in dat
de Districtsrechtbanken het Sorbisch moeten kunnen verstaan en lezen en
mogen spreken, voor zover zij dat kunnen. Eventueel kan de rechtbank zich
van de diensten van een tolk verzekeren. Paragraaf 12, lid 2 van het
Gerichtsverfassungsgesetz van 1974 zegt: “Sorben haben in den
Heimatkreisen der sorbischen Bevölkerung das Recht, vor Gericht sorbisch
43
zu sprechen.” In de praktijk komt het echter zelden voor dat de Sorben zich
voor de rechtbank in het Sorbisch uiten. Wordt er Sorbisch gebruikt dan
beperkt zich dat tot die gevallen waarin alle partijen, inclusief de rechtbank,
het Sorbisch beheersen (Pastor, 1997:47).
Medio jaren tachtig ontstaat onder invloed van het in de Sovjet-Unie
begonnen Perestrojka-proces ook onder de Sorben een behoefte aan
vernieuwing. Binnen de Domowina worden voor het eerst meningen geuit
die geen genoegen meer nemen met de presentatie van het systeem
bevredigende, maar irreële succescijfers. Er dient meer aandacht voor de
werkelijke culturele ontwikkeling te komen, waarbij onder meer de
toenemende frictie tussen enerzijds cultuurbehoud en anderzijds de
bruinkooldelving niet langer verzwegen wordt. De Sorbische schrijver Jurij
Koch wordt de woordvoerder van de beweging tegen de roofbouw op het
44
Lausitzer landschap. Het veranderende culturele klimaat leidt in 1988 tot
een door de Domowina, niettegenstaande bezwaren van de zijde van de
SED-leiding, met kerkelijke instanties gevoerde dialoog over de existentiële
45
problemen van de Sorben. De ruimte voor de articulatie van de Sorbische
belangen blijft vooreerst nog beperkt, maar in de herfst van 1989 formuleert
de Domowina-leiding op de golven van de dan plaatsvindende vreedzame
revolutie, nieuwe voorstellen over de verdere ontwikkeling van de
Pastor (1997:47) denkt niet dat de in vergelijking met de op 11 januari 1951 gepubliceerde
eerste uitvoeringsverordening van het ‘Sorbengesetz’ van 1948 gewijzigde redactie, het gaat
niet langer om het voor de gerechten gebruiken van de Sorbische taal, maar om het spreken
van het Sorbisch, feitelijke gevolgen heeft.
Jurij Koch beschrijft tijdens het in 1987 gehouden DDR-schrijverscongres de vernietigende
gevolgen van de bruinkooldelving. Daarmee wordt een eenmansactie tegen de bruinkooldelving
begonnen, die in juni 1989 resulteert in een protest van het bestuur van de
schrijversorganisatie in de DDR tegen de bruinkooldelving (Oschlies, 1990:58).
De gesprekken tussen Domowina en kerkelijke vertegenwoordigers legden de basis voor het
een jaar later beginnende democratische debat binnen de Sorbische ‘Ronde Tafel’(Kasper,
1990:18).
316