Het beleid inzake unieke regionale talen

1
2
3
4
56
Het beleid inzake unieke regionale talen
2.2 De begrippen beleid, bestuur en politiek
Voor het definiëren van typisch Nederlandse termen als beleid en
beleidsvorming, kan van verschillende benaderingen in de literatuur gebruik
1
worden gemaakt. Definiëring is noodzakelijk, omdat de term ‘beleid’ in het
Nederlands taalgebruik tot die begrippen behoort die zo vaak en in allerlei
mogelijke betekenissen en samenstellingen gebruikt worden, dat het
2
adjectief ‘alledaags’ alleszins van toepassing is. Maar alledaagsheid houdt
nog geen duidelijkheid in over wat met ‘beleid’ en dus ook met de daarmee
samenhangende ‘beleidsvorming’ precies wordt bedoeld.
Wel is het duidelijk dat de term ‘beleid’ in het dagelijks spraakgebruik een
3
relatief positieve betekenis heeft. Wanneer iets met beleid wordt gedaan,
houdt dat in het algemeen een als verstandig en doordacht ervaren aanpak
in. Binnen het openbaar bestuur wordt vaak dankbaar van die positieve connotatie
gebruik gemaakt, door over beleid te spreken in plaats van over poli-
4
tiek (Van de Graaf en Hoppe, 1992:19). De kwalificaties ‘verstandig’ en
‘doordacht’ doen denken aan een vooral rationele activiteit. De
benaderingen van Hoogerwerf (1989:20) en Aquina (1993:7) leggen
inderdaad het accent op het rationele aspect van beleid. Zij spreken over
(een set van) doeleinden die iemand wil bereiken met bepaalde middelen in
een gekozen tijdsvolgorde (en een gegeven uitgangspositie). Beleid is in die
benadering het kernbegrip voor de aanduiding van maatregelen en
handelingen met behulp waarvan maatschappelijke processen en
veranderingen beheerst of gestuurd kunnen worden.
Beleidsvorming kan echter moeilijk als een louter rationele activiteit
worden gezien. Dat is alleen al het geval omdat beleidsvoerders meer dan
eens een adequaat zicht moeten ontberen op de aard en de oorzaken van de
problemen die aan de betrokken maatschappelijke processen ten grondslag
Typisch Nederlands in die zin dat de term beleid, anders dan politiek, alleen in de Nederlandse
taal voorkomt. Binnen de West- en Noordeuropese lidstaten van de Europese Gemeenschap
wordt in het algemeen over politiek / Politik / politik / politique / politiikka gesproken, ook
wanneer in de Nederlandse zin beleid wordt bedoeld. Het Verenigd Koninkrijk en Zweden
kennen in dit verband de term policy.
Van de Graaf en Hoppe (1992:15-17) noemen beleid respectievelijk een succesterm, slogan,
succeswoord, stopwoord, toverformule, bezweringsritueel en politiek modewoord. De term
beleid is na een eerdere versmalling van de betekenis, in de twintigste eeuw in velerlei betekenissen
teruggekomen.
Relatief, want niet in alle samenstellingen wordt het gebruik van de term beleid geapprecieerd.
11
Zo rangschikt het ‘de Volkskrant Stijlboek’ (Van Gessel c.s, 1992 :192) de termen
‘beleidsmaatregelen’, ‘beleidsmakers’ en ‘beleidsvisie’ onder het hoofd ‘vreselijke uitdrukkingen’.
De tweedeling tussen beleid en politiek kent een parallel in het onderscheid dat gemaakt kan
worden tussen strategie en tactiek of tussen staatsman en politicus (Snellen, 1975:21).