Het beleid inzake unieke regionale talen

83
84
85
Het beleid inzake unieke regionale talen
van nieuwe arbeidskrachten naar de Lausitz op gang. Houden die
ontwikkelingen reeds een bedreiging in voor zowel de maatschappelijke als
de taalkundige structuur van de Lausitz, het DDR-tijdvak laat vervolgens
zien wat een grootschalige en niet met ecologische, culturele of sociale
structuren rekening houdend energiebeleid inhoudt. Nadat in 1946 het
Sovjet Militaire Bestuur in Duitsland de bruinkoolindustrie in beslag neemt
en als staatsmonopolie aan het provinciaal bestuur van Brandenburg en de
regering van Saksen overdraagt, ontwikkelt de DDR vervolgens een op
zelfvoorziening gericht energiebeleid. Daarmee wordt de Lausitz het
centrum van de energievoorziening voor de DDR. De omvang van de industriële
bruinkooldelving kan onder meer worden geïllustreerd met de in
een tijdvak van dertig jaar plaatsvindende bijna vertienvoudiging van het
inwonertal van de stad Hoyerswerda. 83
Voordat de bruinkoolbouw in staatshanden komt, voorkomt de bestaande
wetgeving de onteigening van private eigendommen of zelfs gehele dorpen
ten behoeve van de bruinkooldelving. In de DDR komt dat echter anders te
liggen. In 1951 maakt de Volkskammer het wettelijk mogelijk om
‘Schutzgebieten’ aan te wijzen, waarbinnen bouwactiviteiten worden
verboden in die dorpen of buurtschappen die binnen een termijn van twintig
84
jaar aan de bruinkooldelving opgeofferd zullen worden. Tot 1993
ondergaan 77 dorpen dat lot. Daarbij zijn bijna 15.000 personen gedwongen
om een andere woonplaats te zoeken. Tussen 1964 en 1989 worden in het
kader van de bruinkooldelving de meeste dorpen afgebroken: 49 (69% van
alle gevallen) en 8215 (61%) personen die daarbij hun huis verliezen
(Förster, 1996:14-18). 85
In 1955 telde Hoyerswerda nog 7.700 inwoners. In 1987 was dat aantal gegroeid tot 70.000.
Het percentage Sorben bedroeg in 1955 nog 12%. Zou het absolute aantal Sorben gelijk
gebleven zijn, hetgeen een te optimistische inschatting is, dan bedraagt het percentage Sorben
in 1987 amper nog 1% der bevolking (Marti, 1992:27). In het district Cottbus groeide het
aantal inwoners in één decennium, dat tussen 1971 en 1981, met ruim 54.000 inwoners,
voornamelijk afkomstig uit andere DDR-regio’s. Het aantal Sorbischtaligen ging in de Lausitz
in dezelfde periode met 6,3% terug, terwijl de totale bevolking in dezelfde periode meer dan
verdubbelde. Daardoor werd het aandeel Sorbischtaligen van 16,5 tot 13,7% der gehele
bevolking gereduceerd (Elle, 1992:3).
De Domowina was in de jaren vijftig niet bereid om te protesteren tegen de gevolgen van de
bruinkoolbouw voor het Sorbisch, het energiebeleid van de SED werd daarentegen juist
verdedigd. Al eerder had de Domowina zich het ongenoegen van talloze Sorbische boeren op
de hals gehaald door zich voorstander van de collectivisatie van de landbouw te betonen
(Kunze, 1996:72).
Gromm (1999) vermeldt in zijn bij het Cottbusser Verwaltungsgericht aangespannen
procedure om de vernietiging van het dorp Horno te voorkomen, dat in de periode tussen 1945
en 1989 in totaal 46 Sorbische dorpen en 27 Sorbische wijken en buurtschappen (Ortsteile)
aan de bruinkooldelving werden opgeofferd. De inwoners van deze dorpen vonden een nieuw
onderkomen in de bij de steden Cottbus, Forst en Hoyerswerda verrezen hoogbouw.
336