Het beleid inzake unieke regionale talen

16
17
18
Het beleid inzake unieke regionale talen
16
Duitse grens passeert. Min of meer onafhankelijk van elkaar verlopende
ontwikkelingen op staatkundig, cultureel en maatschappelijk terrein hebben
in de loop van de eeuwen voor opmerkelijke verschillen tussen de twee
staten gezorgd. Die verschillen kunnen te groot geacht worden voor een
17
zinvol vergelijken. Maar tegelijk moet dan geconstateerd worden dat ieder
internationaal vergelijken onmogelijk is. Door het benadrukken van de
verschillen wordt het gevaar groot dat er geen oog bestaat voor juist de
gelijkheid en overeenkomsten die naast verschillen bestaan. De hiervoor
gememoreerde data van het Centraal Plan Bureau leggen juist de nadruk op
de overeenkomsten tussen Nederland en Duitsland. En Stoop (1992:302)
constateert dat de Nederlandse verzorgingsstaat in grote lijnen overeen komt
met de Duitse verzorgingsstaat. Aan die constatering kan worden
toegevoegd dat slechts enkele landen in West-Europa samen met Nederland
onder het etiket ‘most similar’ gebracht kunnen worden. Het merendeel van
de staten staat, welke benadering ook gekozen wordt, echter verder van
Nederland af dan Duitsland.
Het mogelijk meest substantiële verschil tussen Nederland en Duitsland,
voor zover het om de staatsinrichting gaat, is in de mate van centralisatie gelegen.
Het federale karakter van de Duitse bondsstaat, staat tegenover de
Nederlandse gedecentraliseerde eenheidsstaat. 18
Reiken artikel 50 en hoofdstuk 7 van de Nederlandse Grondwet de
constitutionele grondslag van de Nederlandse gedecentraliseerde
Huizinga (1950:311-312) schreef in 1934: “Een wonderlijk lotsbestel heeft ons volk,
gescheiden van den oorspronkelijken stam, tot een deel van West-Europa gemaakt. Over
Delfzijl en Vaals loopt de grens tussen West- en Middel-Europa. In onze westelijkheid ligt
onze kracht en de reden van ons bestaan. Wij hooren aan den Atlantischen kant. Ons
zwaartepunt ligt op en over zee. Ons gezelschap is dat der westelijke volkeren, van het
grootste volk in de eerste plaats dat de moderne staatsorde schiep en nog de vrijheid
handhaaft.” Huizinga’s opmerking geeft enerzijds de historische verbondenheid tussen
Nederland en Duitsland weer en kan anderzijds niet worden begrepen zonder te wijzen op het
moment van schrijven heersende politieke bewind in Duitsland. Van Doorn (1990a:8) merkt
46 jaar later op dat Duitsland, niet gehinderd door zijn traumatische voorhistorie, de meest
stabiele parlementaire democratie heeft gevestigd die Europa in deze eeuw gekend heeft. Die
constatering lijkt overigens geen recht te doen aan de stabiliteit van een aantal andere
parlementaire democratieën in West- en Noord-Europa.
Dekker (1989:419-431) geeft een overzicht van acht verschillende typologieën voor onderzoek
van overheidsbeleid. In al die typologieën wordt Nederland niet genoemd of blijkt het moeilijk
plaatsbaar te zijn. En dat betekent dat zich voor Nederland geen verwante landen aandienen,
waarmee een vergelijking direct voor de hand ligt. Tegelijk merkt Dekker (1989:429) op dat
de afstand van de type-kenmerken tot de tastbare ambtelijke (plannings)activiteiten groot is.
Dat betekent dat voorzichtigheid geboden is, wanneer dergelijke typologieën gebruikt worden
om het verloop van de beleidsvorming te verklaren.
Het Koninkrijk der Nederlanden kent overigens federale trekken voor zover het gaat om de
verhoudingen tussen Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba (Kraan, 1988:483).
110