Het beleid inzake unieke regionale talen

72
Het vergelijken van beleid: Nederland en Duitsland
Nederland en Duitsland voor de hand ligt. Het zijn landen die in termen van
‘most similar’ kunnen worden beschreven. In beide landen bestaan regionale
autochtone talen, en er is sprake van een ongeveer gelijke score op de
machtafstandindex, een hoge mate van politieke stabiliteit, een vergelijkbare
economische ontwikkeling en een zelfde niveau van overheidsuitgaven.
In institutionele zin vormt de inrichting van het staatsbestel het grootste
verschil tussen de beide staten. Nederland is een gedecentraliseerde
72
eenheidsstaat. Duitsland kent een federale structuur. Wanneer de
beleidsvorming in Nederland echter vergeleken wordt met die in de Duitse
deelstaten, hetgeen gezien de competentieverdeling op het terrein van
cultuur en onderwijs voor de hand ligt, valt ook dat verschil echter
grotendeels weg. Hiervoor is op het verschil in onzekerheidsmijding tussen
de twee landen gewezen. Dat verschil zou tot uiting kunnen komen in de
mate waarin op allerlei terrein regelgeving wordt en is ontwikkeld. Er is
geen reden om aan te nemen dat die notie niet geldt wanneer het om het
beleid inzake regionale talen gaat. Dat houdt in dat de in aanmerking
komende Duitse deelstaten het nodige aan regelgeving hebben ontwikkeld.
Wanneer de regelgeving met betrekking tot taal in Nederland en Duitsland
verder wordt vergeleken, kan geconstateerd worden dat de omvang van de
taalregelgeving van respectievelijk de Nederlandse en de Duitse centrale
overheid elkaar niet veel ontloopt. Zowel de Nederlandse als de Duitse
Grondwet kennen geen artikel met betrekking tot het Nederlands
respectievelijk Duits. De Nederlandse beleidstraditie op het terrein van de
taal kan, ook wanneer op het koloniale taalbeleid wordt teruggeblikt, als
terughoudend worden gekenschetst. Datzelfde geldt voor het door de
Bondsrepubliek Duitsland ontwikkelde beleid. Overigens heeft, verder terug
in de geschiedenis, Pruisen perioden gekend dat er een actief op assimilatie
gericht beleid inzake de Duitse taal werd gevoerd. De huidige grondwetten
van de twee staten kennen beide geen artikel inzake minderheden. Wel is in
beide staten het gebruik van de dominante taal in het bestuurlijke en
rechtsverkeer geregeld. Duitsland gaat verder dan Nederland wanneer het
om de kieswet gaat, in de zin van de, met het oog op de Deenstalige
minderheid in Sleeswijk-Holstein, gerealiseerde regeling voor partijen van
nationale minderheden. Concluderend kan worden vastgesteld dat in beide
landen een grote mate van vanzelfsprekendheid lijkt te bestaan wanneer het
om het gebruik van de dominante autochtone taal gaat. Die
vanzelfsprekendheid kan voor het beleid inzake regionale talen verschillend
Dat in Nederland bijna twee keer zoveel partijen (1999: negen partijen) in de Tweede Kamer
zijn vertegenwoordigd, als in de Duitse Bundestag (1999: vijf partijen) is minder relevant dan
het zogenaamde effectieve aantal partijen (Lane & Ersson, 1994:182-184). Nederland en
Duitsland lijken elkaar op dat punt te benaderen.
137