Het beleid inzake unieke regionale talen

24
Het Sorbisch in Duitsland
opsomming van grondrechten is bijna letterlijk dezelfde als die in de
Weimarer Grondwet van 1919. In artikel 11 zegt de DDR-Constitutie:
“Die fremdsprachigen Volksteile der Republik sind durch Gesetzgebung und Verwaltung
in ihrer freien volkstümlichen Entwicklung zu fördern; sie dürfen insbesondere
am Gebrauch ihrer Muttersprache im Unterricht, in der inneren
Verwaltung und in der Rechtspflege nicht gehindert werden” (Pastor, 1997:32).
De Sorben worden niet genoemd, maar zij zijn bij het ontbreken van verdere
anderstaligen de facto de enige taalgroep, die in de DDR met anderstalig
24
deel van het volk bedoeld kan zijn. Anders dan in Sleeswijk-Holstein, is er
geen sprake van een nationale minderheid of feitelijk een volksgroep, maar
van een anderstalig deel van het volk. Dat niet van een nationale minderheid
wordt uitgegaan krijgt reeds snel een vervolg, als een van Sorbische zijde
gevraagde eigen parlementaire vertegenwoordiging wordt afgewezen
(Lemke, 1998:93- 94; Pastor, 1997:32).
De formeel burgerlijk-liberale Grondwet van 1949 wordt op 6 april 1968
vervangen door een beter bij de socialistische realiteiten aansluitende
nieuwe DDR-Constitutie. In artikel 40 zegt de nieuwe Grondwet:
“Bürger der Deutschen Demokratischen Republik sorbischer Nationalität haben
das Recht zur Pflege ihrer Muttersprache und Kultur. Die Ausübung dieses Rechts
wird vom Staat gefördert.”
Wanneer de beide, hiervoor weergegeven grondwetsartikelen met elkaar
worden vergeleken, valt het op dat in de versie van 1968 de Sorben bij naam
genoemd worden en niet langer een vreemde taal sprekend volksdeel van de
republiek vormen. Daarmee wordt de gelijkberechtiging van Sorben en Duitsers
tot uitdrukking gebracht. De gebruikte redactie geeft aan dat het niet om
een collectief, maar om een individueel grondrecht op de ‘Pflege ihrer
Muttersprache’ gaat. De karakterisering als grondrecht zorgt er ook voor dat
individuen geen bezwaar tegen de uitvoering kunnen maken. In de
socialistische staatsopvatting zijn grondrechten immers ondergeschikt aan
de beperkingen van de socialistische maatschappij- en staatsordening. De
eisen van de socialistische partij en staat gaan boven die van het individu
(Pastor, 1997:34). Het artikel maakt verder duidelijk dat de Sorben alleen
In de voorbereidingen voor de nieuwe Grondwet ontbrak een artikel inzake de belangen van
de niet-Duitse delen van de bevolking. Dat leidde tot het op initiatief van de Domowinavertegenwoordiging
aannemen van een motie op het op 27 september 1948 in Niesky
gehouden “Kreisvolkskongreß für die deutsche Einheit und einen gerechten Frieden”, waarin
de grondwetscommissie in Berlijn werd opgeroepen om de rechten van de Sorben in de
Grondwet vast te leggen (Šurman, 1998:34).
309