Het beleid inzake unieke regionale talen

8
9
10
11
Het beleid inzake unieke regionale talen
Kent de Sleeswijk-Holsteinse Grondwet van 13 december 1949 reeds het
8
eerste deel van Artikel 5, de laatste volzin van artikel 5 is nieuw. Deze
wijziging illustreert de veranderde opstelling van de Sleeswijk-Holsteinse
overheid inzake de werking van de democratie en houding tegenover de in
het land wonende minderheden.
De redactie van Artikel 5 van de Sleeswijk-Holsteinse Grondwet diende
als voorbeeld voor de hiervoor reeds gememoreerde inspanningen van het
land Sleeswijk-Holstein om in de Grondwet van de Bondsrepubliek een
gelijksoortig artikel met betrekking tot de bescherming van en de steun aan
9
de minderheden opgenomen te krijgen. Toen het federale niveau de
Sleeswijk-Holsteinse opzet niet volgde, stemde de regering van de deelstaat
tegen de Wet tot verandering van de Grondwet van de Bondsrepubliek, om
daarmee tot uitdrukking te brengen dat juist Sleeswijk-Holstein met zijn
meerjarige ervaringen met de bescherming van minderheden geen
grondwetsverandering kon steunen, waarin geen plaats is voor een artikel
inzake de bescherming van minderheden (Bericht: 1996:37).
Het is overigens de vraag in hoeverre de in het Sleeswijk-Holsteinse
Grondwetsartikel verwoorde bescherming en bevordering meer dan een
symbolische betekenis hebben. Het gaat immers om een zogenaamde
‘Zielbestimmung’ en niet om een ‘unmittelbar durchsetzbarer Anspruch’
10
(Von Mutius, 1992:29). Het onderscheid tussen die twee werd ook de
Noordfriezen snel duidelijk, als het gaat om een, ondanks het beroep op
artikel 5 van de Grondwet, niet geslaagd keren van de bezuinigingen op het
sinds 1988 aan de Bildungswissenschaftlichen Hochschule Flensburg,
Universität, de voortzetting van de eerdere Pädagogische Hochschule, te
11
Flensburg verbonden hoogleraarschap Fries. Zolang er geen sprake is van
een nadere uitwerking in wetgeving en beleid houdt de ‘Zielbestimmung’
van Artikel 5 voor de Deens- en Friestaligen een geringe praktische
Art. 5 van de Grondwet van Sleeswijk-Holstein van 13 december 1949 luidt: “Das Bekenntnis
zu einer nationalen Minderheit ist frei; es entbindet nicht von den allgemeinen
staatsbürgerlichen Pflichten.” Art. 6, lid 6, luidt vervolgens: “Die Erziehungsberechtigten
entscheiden, ob ihre Kinder die Schule einer nationalen Minderheit besuchen sollen.” Het in
de Grondwet opnemen van deze artikels is direct gerelateerd aan de tekst van de op 26
september 1949 door de Sleeswijk-Holsteinse regering uitgebrachte Kieler Erklärung (Lemke,
1998:108).
De nieuwe Sleeswijk-Holsteinse Grondwet staat voor wat Artikel 5 betreft, model voor de
Grondwetten van Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern, Saksen en Saksen-Anhalt.
Een ‘Zielbestimmung’ is geen maatregel die zo nodig met hulp van de rechter kan worden
afgedwongen. Het gaat veeleer om een inhoudelijk oriëntatiekader voor het overheidsbeleid.
De Sleeswijk-Holsteinse regering spreekt in dit kader zelf over: “Staatszielbestimmungen die
zwar den Staat verpflichten und verbindliche Orientierungspunkte setzen, dem Einzelnen aber
keinen subjektiven Anspruch gewähren” (Bericht, 1996:37).
Zie daartoe onder meer: Friesisch in Flensburg, in: Nordfriesland, 117, 1997, S. 3.
246