Het beleid inzake unieke regionale talen

2
3
Het beleid inzake unieke regionale talen
gens ga ik op het Sorbisch en de Duitse Democratische Republiek in. Alvorens
op het sinds de Duitse eenwording gevoerde beleid in te gaan, kijk
ik, met behulp van de door het BIC-model aangereikte noties, terug op het
tot de eenwording gevoerde beleid. Ik maak in de beschrijving van de
jongste ontwikkelingen een onderscheid tussen de twee betrokken
deelstaten: Brandenburg en Saksen.
Voor de twee deelstaten beschrijf en analyseer ik een geval van actuele beleidsvorming
met betrekking tot het Sorbisch. Voor Brandenburg is dat de
kwestie van het aan de bruinkooldelving opofferen van het Sorbische dorp
Horno in Brandenburg. Voor Saksen is dat het totstandkomen en bestaan
van de Stiftung für das sorbische Volk. Het onderzoek van beide gevallen
wordt besloten met een beschouwing op grond van het BIC-model. Ik rond
het hoofdstuk af met een aantal op de beschreven bevindingen gebaseerde
conclusies.
7.2 De overheid en het Sorbisch: wisselende perspectieven
De Duitse houding tegenover de Sorben wordt in de ruim duizendjarige met
Duitse heerschappij verbonden Sorbische geschiedenis gekenmerkt door een
voortdurend germaniseren en assimileren (Norberg, 1996:62). 2
Daartegenover staat een door de eeuwen heen van Sorbische zijde bestaande
bereidheid om samen te werken en de confrontatie te vermijden. Het
Sorbische streven is er vooral op gericht om binnen bestaande regelingen en
kaders de nagestreefde doelen te bereiken. In tijden van grote externe druk
op het Sorbisch leidt die houding tot een terugtrekken op de thuisbasis: het
Sorbisch wordt in die situatie alleen nog binnen de familie gebruikt. In
3
contacten met Duitstaligen gaan Sorben bij voorbaat op het Duits over. Die
Sorbisch-Duitse tweetaligheid is in de loop van de tijd een steeds groter
bedreiging voor het Sorbisch geworden. Het ontneemt de dwingende
noodzaak van Sorbisch onderwijs en voert tot een vooral cultureel
gemotiveerd gebruik (Pastor, 1997:29).
Marti (1992:16) onderscheidt vier perioden in de verhouding tussen
Sorben en Duitsers: de eerste periode (tot 1815) wordt gekenmerkt door
zowel een zekere tolerantie en het nodige pragmatisme als het om het
Sorbisch in het kerngebied gaat, als een met name in de Sorbische
In 990 verliezen de Milzener als laatste Sorbische stam hun politieke onafhankelijkheid aan
het Oostfrankische Duitse rijk. De militaire veroveringspolitiek gaat met een christianisering
van de Slavische gebieden gepaard (Kunze, 1993:10).
Bott-Bodenhausen (1997:23) wijst erop dat een eeuwenlange discriminatie en assimilatie
ervoor zorgden dat de Sorben gewend raakten aan de gedachte dat het Sorbisch ongewenst is.
300