Het beleid inzake unieke regionale talen

13
14
15
Het BIC-onderzoeksmodel
gepasseerd moeten worden voordat er sprake van overheidshandelen is. De
eerste barrière bestaat uit het omzetten van wensen in eisen. Vervolgens
moeten eisen tot politieke strijdpunten worden getransformeerd. Zaken die
deze eerste of tweede barrière niet weten te passeren, worden non-decisions
genoemd. De derde fase is die van de besluitvorming. Maar wanneer ook die
barrière is genomen, wil dat nog niet zeggen dat daarmee een beslissing is
genomen die ook inderdaad leidt tot een vervullen van de oorspronkelijke
wensen en behoeften. Beslissingen kunnen een symbolisch karakter hebben,
of anders uitpakken dan eerder bedoeld was. De vierde barrière in het
beleidsproces bestaat vervolgens uit de implementatie.
De agendabouwbenadering kan als heuristisch instrument buitengewoon
vruchtbaar zijn, zoals onder meer de studie van Outshoorn (1986) laat zien. 13
Maar het barrièremodel roept ook de nodige kritiek op. Zo wijst
Trappenburg (1995:209) erop dat het beleid in Nederland vaak niet langs de
weg van een hindernissenrace, zoals de agendabouwbenadering
14
veronderstelt, tot stand komt. Een groot deel van de Nederlandse politiek
bestaat, zo constateert zij, uit gelijkgestemde actoren, die binnen bepaalde
15
‘beleidskokers’ tot politieke zaken komen. Bovendien laat de praktijk zien
Outshoorn (1986) heeft met behulp van het barrièremodel de totstandkoming van de Nederlandse
abortuswetgeving geanalyseerd. Zij kwalificeert de agendabouwbenadering niet als een
verklarende theorie, maar als een soort referentiekader om het politieke proces te ordenen
(Outshoorn, 1986:43). In haar proefschrift inzake de Nederlandse abortuswetgeving worden
niet vier, maar zes verschillende fasen voor het beleidsproces onderscheiden. Aan de hiervoor
genoemde fasen gaat in haar visie een prepolitieke fase vooraf, waarin ogenschijnlijk geen
problemen bestaan en er consensus lijkt te zijn door de heersende ‘mobilization of bias’. Die
fase verandert wanneer nieuwe wensen worden geuit. Die nieuwe wensen hoeven trouwens
niet van buiten de beleidsvormingsinstituties afkomstig te zijn, maar zullen in veel gevallen
juist een ‘intern’ initiatief betreffen. Vervolgens begint de fase van uitwerking van politieke
eisen: ‘issue formation’.Wanneer de relevante gezagsdragers erkennen dat het op hun weg ligt
iets met de geformuleerde eisen te doen, wordt de politieke agenda bereikt. Vervolgens gaat
het erom of er wel of geen besluit wordt genomen. Het proces wordt besloten met de invoering
van het genomen besluit en als laatste de uitvoering van het besluit, waarmee tevens de
beleidseffecten van het besluit duidelijk worden (Outshoorn, 1986:70-72).
De agendabouwbenadering is in Nederlandse beleidsstudies ook toegepast door onder meer
J.G. van Rijn en C. Sieben (1991); M. Hischemöller (1993), en F. Joldersma (1993).
Het is de vraag of Trappenburg niet te snel concludeert dat er in de Nederlandse politiek
slechts zelden sprake is van een hindernissenrace. Die constatering mag opgaan voor het
niveau van de centrale overheid, maar gaat voorbij aan de ervaringen van de lagere overheid
met de centrale overheid, of die van de periferie met het centrum, of die van de minderheid
met de meerderheid. In die gevallen gaat het immers juist niet om een a priori deel uitmaken
van de ‘ijzeren ring van gesloten nationale beleidscircuits’ (Hemminga, 1997:34-35).
Een fraai voorbeeld van gelijkgestemde actoren, wordt door Ringeling (1993:161) gegeven,
wanneer hij de samenwerkingsovereenkomst tussen de directeur-generaal ruimtelijke ordening
en de directeur-generaal milieubeheer, beide hoge ambtelijke functies van het ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, noemt. Overigens wordt het bestaan
63