Het beleid inzake unieke regionale talen

Gearfetting
wurde. De ynteraksje tusken de oanbelangjende koälysjes en de analytyske
hantearberens fan it ûnderwerp hat te beheind west om resultaten
ferwachtsje te kinnen.
Haadstik 7 hâldt him mei it Sorbysk yn Dútslân dwaande. De relaasje
tusken de oerheid en it Sorbysk is troch wikseljende perspektiven tekene.
Lang is in germanisearjen fan de Sorben neistribbe, dat yn de nazy-tiid yn
represje kulminearre. Dêrfoaroer hat it Sorbysk al ier in plak yn it ûnderwiis
krigen. Nei de Twadde Wrâldkriich slagge it de Sorben om gau
oerheidsbelied foar it Sorbysk foarelkoar te krijen.
De goed fjirtich jier dat de Sorben yn de Dútske Demokratyske Republyk
libben, kinne posityf wurdearre wurde as it om ûnderwiis- en kultuerbelied
giet. Alderhanne regels oangeande ûnderwiis, bestjoer en rjochtspraak
komme ta stân en boppedat wurdt in yn ferhâlding wiidweidige
ynfrastruktuer foar it Sorbysk realisearre. Dat is allinne mooglik om’t de
Sorbyske organisaasjes, mei dêrûnder de yn 1912 oprjochte Domowina, dy’t
de Sorben nei bûten ta fertsjinwurdiget, har oan de yn dy tiid besteande
ienheidsideology oanpasse.
Under de grutte politike en maatskiplike feroarings fan ein jierren tachtich
slagge it de Sorben ek om har mei elan oan de feroarjende omstannichheden
oan te passen en gebrûk te meitsjen fan de dêrmei gearhingjende kânsen.
Dat hâldt ûnder mear omtinken foar de Sorben yn it Ienwurdingsferdrach yn.
Neidat de twa Dútske steaten ien wurden binne, moat der gau wat ûndernommen
wurde, om’t de Sorbyske ynfrastruktuer oars net oereinholden
wurde kin. Nei in personeel en organisatoarysk nij begjin, rjochtet de
Domowina har fuortendaliks nei’t de DDR yn de Bûnsrepublyk opgien is,
om stipe ta Bonn. De frege stipe komt der, wylst dêrnei in ynteraksjeproses
út ein set om ien en oar in fêstere grûnslach te jaan. De foarstap dêrta wurdt
troch de Domowina nommen, mar dêrnei fuortset troch de heechste
fertsjintwurdigers fan de twa oanbelangjende dielsteaten. Dat al gau
oerienstimming oer de Stiftung für das sorbische Volk ûntstiet, hat fansels te
krijen mei wat yn it Ienwurdingsferdrach ôfpraat is. Boppedat wurdt it
Bonner belied mei beskaat troch it belied dat mei it each op de Dútsktalige
minderheden bûten Dútslân fierd wurdt. Wat dat oangiet kin in parallel
lutsen wurde mei de beliedsûntjouwings ûnder de Weimarrepublyk en dy yn
Sleeswyk-Holstein nei de Twadde Wrâldkriich.
It beskreaune stribjen om it doarp Horno yn Brandenburg net oan it brúnkoalwinnen
op te offerjen, hat út in eachpunt fan taalbelied betsjutting, om’t
Horno as Sorbysk doarp ûnder de wurking falt fan it Grûnwetsartikel dat it
‘angestammtes sorbischen Siedlungsgebiet’ garandearret. De pleitkoälysje
dy’t opkomt foar it behâld fan Horno hat in wikseljende gearstalling. Dat is
te sjen by it stribjen om de analytyske hantearberens fan it ûnderwerp te
451