Het beleid inzake unieke regionale talen

61
62
63
64
65
Het beleid inzake unieke regionale talen
onderwijs inneemt. Die constatering vindt niet alleen zijn grond in de
situatie in het lager onderwijs, maar evenzeer in de positie van de Friese taal
binnen het voortgezet onderwijs. Sinds de invoering van de Wet op het
Voortgezet Onderwijs in 1993 geldt voor het voortgezet onderwijs een
geïntegreerde aanpak in de beginjaren in de vorm van de zogenaamde
61
basisvorming. Het Fries is dankzij amendering door de Tweede Kamer als
zestiende vak in de basisvorming in het voortgezet onderwijs opgenomen. 62
Dat betekent echter niet dat het onderwijs van het Fries in de basisvorming
op dezelfde wijze als andere onderwijsvakken is geregeld. Tjerkstra en
Riemersma (1997:28) noemen drie punten van verschil. Zo hebben de voor
het Fries vastgestelde kerndoelen slechts de status van een handreiking.
63
Bovendien is het Fries niet apart in de lessentabel opgenomen. En verder
hebben de scholen de mogelijkheid om jaarlijks van de verplichting tot het
geven van het Fries vrijgesteld te worden. Niet alle scholen zijn dan ook de
facto tot de invoering van het Fries overgegaan.
In de hogere klassen van het voortgezet onderwijs kan in een aantal
gevallen het Fries facultatief geleerd en als examenvak afgelegd worden.
Het aantal leerlingen dat ervoor kiest om Fries te volgen en daar ook examen
64
in af te leggen is gering. In alle typen voortgezet onderwijs is het verder
toegestaan om het Fries als voertaal te gebruiken, maar ook dat gebeurt,
althans buiten informele situaties, slechts op een bescheiden schaal
65
(Tjerkstra, Riemersma, 1997:27). Voor zover het om het middelbaar
beroepsonderwijs gaat, neemt het Fries officieel geen plaats in de curricula
in. In het agrarisch onderwijs wordt het Fries echter wel geregeld als
voertaal gebruikt. Die sector gebruikt ook in het Fries geschreven
Stbl., 1992, 270 (gewijzigd in Stbl., 1994, 488).
Het feit dat het Fries wel als regulier onderdeel van het curriculum voor de basisvorming is
opgenomen, maar niet in de advieslessentabel voorkomt, betekent dat de praktijk slechts een
minimale plaats voor het Fries laat zien. De meeste scholen bieden in het eerste jaar van de
basisvorming één uur Fries per week aan. Een klein aantal scholen biedt het Fries facultatief
aan in het tweede jaar van de basisvorming. Ook de kerndoelen voor het Fries werden niet
zoals gebruikelijk in het Staatsblad gepubliceerd, maar als ‘Handreikingen Fries in de
basisvorming’ in Uitleg-Mededelingen O & W op 17 mei 1993 naar buiten gebracht.
De uren Fries dienen te worden gevonden in het deel vrije ruimte dat bij het vak Nederlands
niet verplicht aan het bereiken van de kerndoelen besteed behoeft te worden. De uren Fries
kunnen verder ook in de 10% algemene vrije ruimte gevonden worden (Tjerkstra, Riemersma,
1997:28).
In 1995 doen 16 leerlingen eindexamen in de Friese taal (Renkema, Ytsma, Willemsma,
[1997]:10). In 1997 deden 49 kandidaten examen Fries. Het grootste deel van de examenkandidaten
is afkomstig van de Mavo, waarvan 34 afkomstig uit het volwassenenonderwijs
(Leeuwarder Courant, 18 juni 1997).
In 1987 laat 7% van alle scholen voor voortgezet onderwijs in Fryslân weten dat zij het Fries
soms als formele onderwijstaal gebruiken, 38% van dezelfde scholen maken gebruik van het
Fries in informele situaties (Renkema, Ytsma, Willemsma, [1997]:10).
194