Het beleid inzake unieke regionale talen

91
92
Het Noordfries in Duitsland
‘Grenzlandbeauftragter’ als de voorzitter van het parlement treden op als
wegwijzers en wegbereiders voor de Noordfriese pleitcoalitie. 91
De invloed van aan het subsysteem externe ontwikkelingen en gebeurtenissen
op de perspectieven en concrete mogelijkheden voor het Noordfries
lijkt manifest. Zo worden de eerste stappen op de weg van het onderwijs van
het Fries gezet, nadat daartoe uit Fryslân de eerste prikkel is gegeven. Dat in
de jaren twintig maatregelen worden genomen met betrekking tot het Fries
in het onderwijs staat los van de inzet van de Noordfriezen, maar heeft alles
te maken met de naweeën van de Eerste Wereldoorlog, de grenswijziging en
de daarmee ontstane nieuwe minderhedenproblematiek. Die situatie herhaalt
zich min of meer na de Tweede Wereldoorlog. De Noordfriezen worden
bijna huns ondanks opgenomen in een regeling die bedoeld is om de relaties
tussen Deense minderheid en Duitse meerderheid te ontspannen, terwijl het
opnieuw uitvaardigen van het in onbruik geraakte onderwijsbesluit van 1925
alles te maken heeft met de naweeën van de Tweede Wereldoorlog en heel
92
wat minder met betrokkenheid van de Noordfriezen. Tenslotte is de
nieuwe opstelling van de Sleeswijk-Holsteinse regering tegenover de
minderhedenproblematiek in de deelstaat in de tweede helft van de jaren
tachtig, niet los te zien van zowel de Europese ontwikkelingen op dat
terrein, als de interne verwikkelingen die uiteindelijk leiden tot het voor de
eerste maal sinds de Tweede Wereldoorlog optreden van een SPD-regering,
als de volledige herziening van de Grondwet van 1949. Geconstateerd kan
worden dat de zwakte van de Noordfriese pleitcoalitie in de afgelopen jaren
gecompenseerd wordt door de voor die pleitcoalitie positieve externe
ontwikkelingen.
Er dient nog een laatste opmerking over het resultaat van de
beleidsvorming gemaakt te worden. Dat resultaat bestaat vooral uit een sterk
Hiervoor werd reeds op de bijdragen van Kurt Hamer gewezen. Landtagpräsidentin Lianne
Paulina-Mürl verwoordt haar visie op de mogelijkheden voor het Noordfries onder meer in
een rede voor de leden van de Verein Nordfriesisches Institut, 27 april 1991, later afgedrukt
in het tijdschrift Nordfriesland (1991, 94:12-16).
Walker (1980:454) gaat in op de betrokkenheid van de Noordfriezen bij het invoeren van het
Fries in het onderwijs. Hij vergelijkt twee gevallen van invoeren van het leervak Fries op
respectievelijk het eiland Sylt en op de vaste wal in Risum-Lindholm. In het Sylter geval werd
geen beroep op de betrokkenheid van de ouders gedaan. Hen werd niets gevraagd. In
Risum-Lindholm werd een meer democratische aanpak gevolgd die resulteerde in een geheime
stemming die ertoe leidde dat de invoering van het vak Fries werd afgewezen. Walker
(1980:455) wijst ook op de verhouding van de bevolking tot de actiefste vleugel van de
Noordfriese beweging, namelijk de Foriining for nationale Friiske. Steun aan de Foriining
wordt gezien als een zich tot het Deens bekennen. In die zin kan ook de door Duitsers
gebruikte term ‘Danofriesen’ worden begrepen (Steensen, 1986:258).
281