Het beleid inzake unieke regionale talen

29
30
31
Het Sorbisch in Duitsland
29
slechts kort gevolgde benadering, twee typen scholen mogelijk. Enerzijds
Type A-scholen waar het Sorbisch de taal van het onderwijs is en het Duits
als leervak wordt gegeven, en anderzijds Type B-scholen waar het Duits de
taal van het onderwijs is en waar Sorbisch leervak is. 30
Ondanks de in eerste instantie optimistische verwachtingen aan Sorbische
zijde, blijkt de praktijk tegen te vallen. Niet de Sorbische doelen krijgen
prioriteit, maar, passend binnen de marxistisch-leninistische traditie, de
staatsdoelen inzake een socialistische ontwikkeling en opvoeding (Elle,
1995: 41-47). Bovendien wordt de status van het Sorbisch ondergraven door
de assimilatieve uitwerking van het door de DDR gevoerde
industrialiseringsbeleid en in het bijzonder het in dat verband ontwikkelde
energiebeleid, waarbij de Lausitz de energie-leverancier van het land
31
wordt. Ook het door de DDR-leiding gevoerde anti-kerkelijke beleid,
In het in 1947 uitgebrachte Rapport inzake de reorganisatie van het onderwijs in Suriname
van de hand van onderwijsinspecteur W.H.M. d’Haens worden twee typen scholen
geïntroduceerd:districts- en stadsscholen. De stadsscholen worden op hun beurt verdeeld in
A- en B-scholen, voor respectievelijk Nederlandssprekende en niet-Nederlandssprekende
kinderen. Dat een en ander geen succes wordt, hangt onder meer samen met het feit dat voor
de A-scholen schoolgeld moet worden betaald in tegenstelling tot het onderwijs aan de
B-scholen. Daarmee krijgen de twee typen het imago van respectievelijk betere scholen voor
betalende ouders en minder goede scholen voor de armen. Ook al spreken de kinderen weinig
of geen Nederlands, de ouders doen er alles aan om hun kinderen op de A-school te krijgen.
Om die reden worden de A- en B-scholen al snel weer afgeschaft (Eersel, 1997:219).
Bij het begin van het schooljaar 1952/1953 kunnen 78 Sorbische basisscholen geteld worden,
waarvan 9 tot het A-type behoren. Daar komen nog vier scholen voor voortgezet onderwijs
bij (Pastor, 1997:40). Van groot belang voor het Sorbisch onderwijs is de oprichting van het
Sorbisch Instituut voor de opleiding van onderwijzers in Radibor in januari 1946. Daarop
volgde in 1947 de oprichting van de Sorbische Oberschule in Bautzen. Daarnaast is het tot
1950 mogelijk om zowel in Polen als in Tsjecho-Slowakije Sorbisch te studeren. Vanaf 1951
kan Sorabistiek aan de Leipziger universiteit gestudeerd worden (Elle, 1995:34). De invoering
van het Sorbisch onderwijs gaat in het begin met grote moeilijkheden gepaard. Oudere
leerkrachten Sorbisch zijn er amper. Leerkrachten uit de Oberlausitz nemen het Sorbisch
onderwijs in de Niederlausitz in eerste instantie voor hun rekening, maar het duurt nog jaren
eer in de Niederlausitz van een normale onderwijssituatie sprake is (Marti, 1990:58).
Tussen 1924 en 1944 worden in de Lausitz vier dorpen vanwege de bruinkooldelving afgebroken,
waarbij 785 mensen moeten verhuizen. Tussen 1945 en 1973 bedragen die aantallen
24 dorpen en 5238 personen. Tussen 1974 en 1989 gaat het om 48 dorpen en 7615 personen.
Daarbij komen tussen 1945 en 1989 nog 8756 personen die wegens 38 gedeeltelijke
dorpsafbraken een andere woonplaats krijgen. Tussen 1974, het jaar van de eerste
energiecrisis, en 1989 vond 69% van de dorpsafbraken plaats, met in totaal 61% (=8215
personen) van de noodgedwongen migratie (Förster, 1996:18). Er bestaan geen gegevens die
de vraag kunnen beantwoorden hoeveel Sorben zich onder de ruim 21.000 door de bruinkooldelving
getroffen inwoners van de Lausitz bevinden (Pastor, 1997:52-53). Tegenover de
gedwongen migratie van de inwoners van de Lausitz, staat de komst van duizenden uit andere
delen van de DDR afkomstige nieuwe inwoners. Zo groeit de stad Hoyerswerda van 7700
inwoners in 1955 tot 70.000 inwoners in 1987. Het Bezirk Cottbus groeit tussen 1971 en 1981
311