Het beleid inzake unieke regionale talen

348
Het beleid inzake unieke regionale talen
Wanneer de door het BIC-model geboden lenzen op de beleidsontwikkeling
inzake Horno worden gericht, kan opgemerkt te worden dat, gelijk aan het
geval van de Fries-Nederlandse bestuursovereenkomst, de realisatie van de
Friese televisie of het streven naar Noordfriese radio-uitzendingen, ook in
dit geval sprake is van een langdurig streven ter verwerkelijking van een
duidelijk doel. In alle gevallen gaat het om een doel dat voortvloeit uit de
wens om de regionale taal en cultuur te behouden. Echter, anders dan in de
hiervoor beschreven situaties betreft de Nedersorbische casus niet het doel
om een voorziening te realiseren, maar de facto een negatief doel, namelijk
het voorkomen van de amotie van een Sorbisch dorp ten gevolge van de
bruinkooldelving.
Er is een tweede onderscheid ten opzichte van de eerder beschreven
beleidssituaties. De strijd om het behoud van Horno heeft niet alleen, maar
vooral een juridisch karakter. De reden daarvan is in de eerste plaats te
vinden in de aanwezigheid van artikel 25 van de Brandenburgse Grondwet
dat expliciet de bescherming en het behoud van en de zorg voor het
autochtone Sorbische territoir heeft vastgelegd. De strijd om Horno is
feitelijk de ultieme toetsing van de waarde van het grondwetsartikel. Die
toetsing betreft niet alleen de nieuwe Grondwet, maar de facto de
vergelijking tussen de ondemocratische DDR en de van de democratische
Bondsrepubliek Duitsland deel uitmakende nieuwe deelstaat. Betekent de
democratisch besloten regelgeving niet veel meer dan de schijnregels van
een dictatuur? In die zin heeft de strijd om het behoud van Horno een diepe
ideologische lading. Die ideologische lading bestaat eerst sinds de
eenwording. Ook daarvoor, en niet alleen in de DDR-tijd, was sprake van
een bruinkooldelving die de nodige maatschappelijke gevolgen had. Maar de
prioriteit van het energiebeleid stond niet ter discussie en bovendien stond
de bruinkoolindustrie voor de werkgelegenheid van de gehele Niederlausitz.
Na de eenwording is de prioriteit van de bruinkooldelving snel
teruggelopen, niet in het minst door de nieuwe ambities op milieugebied, het
zich aandienen van alternatieve energiebronnen en de verminderde
relevantie als aanbieder van werkgelegenheid.
Er kan een derde onderscheid met de eerder in deze studie beschreven
beleidssituaties worden opgemerkt. Het streven om Horno te behouden keert
zich tegen de machtige bruinkoollobby die de bevolking van het betrokken
gebied generaties lang arbeid heeft verschaft. Een zich verzetten tegen de
amotie van Horno, wordt al snel, en naar blijkt niet in de laatste plaats door
de bruinkoolvoorstanders, uitgelegd als een zich keren tegen het behoud van
arbeidsplaatsen. Die actuele en historische relatie maakt dat het voor of
tegen het behoud van Horno zijn, niet los staat van direct waarneembare en
substantiële gevolgen voor het individuele bestaan van vele betrokkenen.